Finnlynn
çheer ayns twoaie yn Oarpey / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ta Finnlynn, ny Pobblaght Finnlynn dy h-oikoil (Finnlynnish: Suomi; Soolynnish: Finland), ny çheer Nordagh as ny deynlaght ta ny soie ayns ard Finn-Loghlynnagh ny h-Oarpey Hwoaie. T'ee çhemmit liorish y Toolynn da'n sheear, liorish y Roosh da'n shiar, as liorish Norlynn da'n twoaie, as ta'n Estaan ny soie da'n jiass harrish Lhoob Finnlynn. She Helsinki preeu-valley ny çheerey.
Suomen tasavalta (Finnlynnish) Republiken Finland (Soolynnish) Pobblaght Finnlynn |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Arrane ashoonagh: Maamme (Finnlynnish) Vårt land (Soolynnish) "Y Çheer Ain" |
||||||
Preeu-valley (as y balley smoo) | Helsinki 60°10′ Hwoaie 24°56′ Hiar | |||||
Çhengey oikoil | Finnlynnish, Soolynnish | |||||
Çhengaghyn ardjynagh er enney | Sami | |||||
Reiltys | Pobblaght ard-whaiylagh | |||||
- | Eaghtyrane | Sauli Niinistö | ||||
- | Ard-vinishter | Petteri Orpo | ||||
- | Loayreyder Ard-whaiyl Finnlynn | Jussi Halla-aho | ||||
Seyrsnys | veih Impiraght ny Roosh | |||||
- | Hene-reiltys | 29 Mart 1809 | ||||
- | Fogrit magh | 6 Nollick 1917 | ||||
- | Er enney | 4 Jerrey Geuree 1918 | ||||
Entreilys gys yn UO | 1 Jerrey Geuree 1995 | |||||
Eaghtyr | ||||||
- | Yn clane | 338,424 km² (64-oo) 130,596 mi ker |
||||
- | Ushtey (%) | 10.0 | ||||
Earroo yn phobble | ||||||
- | Ooley 2009 | 5,346,927[1] (111-d) | ||||
- | Coontey-pobble 2000 | 5,155,000 | ||||
- | Glooaght | 16/km² (201-d) 40/mi ker |
||||
LTS (CCK) | Ooley 2008 | |||||
- | Yn clane | $191.406 billioon[2] (52-oo) | ||||
- | Yn dooinney | $36,320[2] (12-oo) | ||||
LTS (ennymagh) | Ooley 2008 | |||||
- | Yn clane | $271.867 billioon[2] (31-oo) | ||||
- | Yn dooinney | $51,588[2] (12-oo) | ||||
Gini (2000) | 26.9 (injil) | |||||
ALD (2007) | ▲ 0.959[3] (ard) (12-h) | |||||
Argid | euro1 (€) (EUR ) |
|||||
Traa ynnydagh | EET (UTC+2) | |||||
- | Souree (TTLS) | EEST (UTC+3) | ||||
Coad eddyr-voggyl | .fi, .ax2 | |||||
Coad çhellvane | +358 | |||||
1 | Roish 2002: markka Finnlynnagh | |||||
2 | Ta .eu ymmydit myrgeddin, myrane lesh çheeraghyn elley yn Unnaneys Oarpagh. Ta .ax ymmydit ayns Ellanyn Åland. |
Ta mygeayrt 5.3 millioonyn dy 'leih cummal ayns Finnlynn, as ta'n chooid smoo jeu cummal ayns cooid yiass ny çheerey.[1] T'ee ny hoghtoo çheer smoo 'syn Oarpey rere eaghtyr as ny çheer chummaltit by loo 'syn Unnaneys Oarpagh. She Finnlynnish çhengey ny mayrey ec y chooid smoo jeh pobble ny çheerey, as y çhengey shen ny çhengey Finn-Oogragh ta bentyn rish yn Estoinish, as ta nane jeh kiare çhengaghyn oikoil yn Unnaneys Oarpagh nagh vel nyn jengaghyn Ind-Oarpagh. She y Toolynnish y nah çhengey oikoil 'sy çheer as ee ny çhengey ghooghyssagh son 5.5% jeh pobble ny çheerey.[4] Ta Finnlynn ny pobblaght ard-whaiylagh gheynlagh lesh reiltys ta soit ayns Helsinki son y chooid smoo as reiltyssyn ynnydagh ayns 348 baljaghtyn.[5] Ta millioon dy 'leih cummal ayns ard Helsinki Vooar (as yn ard shen goaill stiagh Helsinki, Espoo, Kauniainen, as Vantaa), as ta treeoo jeh LTS ny çheerey er ny ghientyn 'syn ard shen. Ta ard-valjyn mooarey elley goaill stiagh lheid as Tampere, Turku, Oulu, Jyväskylä, Kuopio, as Lahti.
Dy shendeeagh va Finnlynn ny cooid jeh'n Toolynn as veih'n vlein 1809 v'ee ny h-Ard-Diucaght hene-reiltagh ayns Impiraght ny Roosh. Va seyrsnys Finnlynn veih'n Roosh fogrit magh ayns 1917 as haghyr caggey theayagh ny lurg, as caggaghyn noi'n Unnaneys Soveidjagh as y Ghermaan Natseeagh lurg shen. Car y Chaggey Feayr va polasee oikoil neuchommeeaght ec Finnlynn. Hie Finnlynn stiagh ayns ny h-Ashoonyn Unnaneysit ayns 1955, 'syn RCTL ayns 1969, yn Unnaneys Oarpagh ayns 1995, as cryss yn oarey veih toshiaght yn argid noa.