Էլֆեր
From Wikipedia, the free encyclopedia
Էլֆեր (գերմ.՝ elf, անգլ.՝ elf), կախարդական ժողովուրդ գերմանասկանդինավյան և կելտական բանահյուսություններում։ Հայտնի են նաև ալվեր և սիդեր անվանումներով։ Էլֆերի նկարագրությունները տարբեր առասպելներում տարբեր են, բայց սովորաբար նրանք գեղեցիկ և վառ արարածներ են, անտառի ոգին են և մարդկանց բարեկամը։ Նրանք մշտապես հեքիաթային և ֆանտաստիկ գրականության կերպարներ են։
Էլֆեր | |
---|---|
Շեքսպիրի կատակերգությունից Աբերոնը և Տիտանիան։ Պարոն Ջ. Ն. Պտտոն | |
Բնակության վայր` | Անտառ |
Կա մի տարածված կարծիք, ըստ որի էլֆերը և փերիները նույնն են։ Նրանք ցանկացած պահի կարող են լինել էլֆ կամ փերի։ Չնայած նկարագրության երբեմնի նմանությանը՝ ավանդական, կելտական «էլֆերը»` sidhe, օրինակ կարող են ներկայացված լինել թևավոր, ի տարբերություն փերիների, որոնք կելտական սագաներում քիչ են տարբերվում սովորական մարդկանցից։
Անգլերեն լեզվում fair բառը 12-15-րդ դարերում փոխառվել է հին ֆրանսերենի «faerie» բառից. այն ինչ-որ կերպ կապված է բնակության և առասպելական «փոքրիկ մարդկանց» գործունեության հետ։ Ֆրանսիական տերմինի աղբյուրը համարվում է Fata բառը։ Fata բառը կիրառվում է իգական սեռով ռոմանական լեզվախմբերում և ի սկզբանե եղել է գոյականի չեզոք սեռի հոգնակի թիվ («fates») և բխում է fatum բառից։ Անգլիայում պատկերացում կար միայն էլֆերի մասին, իսկ ահա Նորմանդիայի հյուսիս-ֆրանսիական ժողովրդական բանահյուսությունից հայտնի փերիների մասին պատկերացումներն այստեղ ի հայտ եկան միայն Ուիլյամի գրավումից հետո[1]։
Սկանդինավյան դիցաբանության մեջ գոյություն ունեն երկու տեսակի ալվեր՝ լուսավոր և ստորին (մուգ կամ սև), ընդ որում վերջիններս «Էդդաներ»-ում շատ ավելի մեծ ուշադրության են արժանացել։ Այս արարածները ապրում են գետնի տակ և ունեն թուխ մաշկ։ Նրանք բազմիցս աստվածների համար կախարդական իրեր են ստեղծել։ Ավելի ուշ այս դիցաբանական կերպարները միաձուլվել են թզուկների հետ։ Ըստ Վիլյամ Շեքսպիրի՝ էլֆերը փոքրիկ, օդային թևավոր արարածներ են, որոնք ավելի շատ հիշեցնում են ոչ թե անգլիական ժողովրդական բանահյուսության էլֆերին, այլ փոքրիկ և թևավոր այլ արարածների՝ պիքսիներին։ Դրան հումորով էր մոտենում Տոլկինը՝ համարելով առասպելական արարածների իր կողմից կերտված կերպարներն ավելի համապատասխան գերմանական, կելտական և ընդհանրապես եվրոպական դիցաբանությանն ամբողջությամբ։