Hvíta-Rússland
land í Austur-Evrópu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Hvíta-Rússland eða Belarús[1][2] (hvítrússneska: Белару́сь, Biełaruś; rússneska: Белару́сь - áður: Белору́ссия) er landlukt ríki í Austur-Evrópu. Það á landamæri að Póllandi í vestri, Litáen í norðvestri, Lettlandi í norðri, Rússlandi í austri og Úkraínu í suðri. Höfuðborg Hvíta-Rússlands er Minsk en aðrar stórar borgir eru Brest, Grodno, Gomel, Mogilev, Vitebsk og Bobruisk. Um þriðjungur landsins er þakinn skógi. Þjónusta og iðnaður eru helstu atvinnugreinar landsins.
Lýðveldið Hvíta-Rússland | |
Рэспу́бліка Белару́сь Respúblíka Bjelarús | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Þjóðsöngur: Við Hvít-Rússar | |
Höfuðborg | Minsk |
Opinbert tungumál | hvítrússneska, rússneska |
Stjórnarfar | Lýðveldi |
Forseti | Alexander Lúkasjenkó |
Forsætisráðherra | Roman Golovtsjenkó |
Sjálfstæði | frá Sovétríkjunum |
• Yfirlýst | 27. júlí 1990 |
• Viðurkennt | 25. ágúst 1991 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
85. sæti 207.595 km² 0,26 |
Mannfjöldi • Samtals (2018) • Þéttleiki byggðar |
93. sæti 9.491.800 46/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2019 |
• Samtals | 195 millj. dala (69. sæti) |
• Á mann | 20.820 dalir (64. sæti) |
VÞL (2018) | 0.817 (50. sæti) |
Gjaldmiðill | hvítrússnesk rúbla |
Tímabelti | UTC +3 |
Þjóðarlén | .by |
Landsnúmer | +375 |
Fram á 20. öld skiptist landið milli annarra ríkja eins og Furstadæmisins Polotsk, Stórhertogadæmisins Litáen og Rússneska keisaradæmisins. Eftir Rússnesku byltinguna lýsti Hvíta-Rússland yfir sjálfstæði sem Sovétlýðveldið Hvíta-Rússland sem varð fyrsta sambandslýðveldi Sovétríkjanna. Stór hluti af núverandi landamærum Hvíta-Rússlands urðu til þegar Sovétríkin gerðu innrás í Pólland árið 1939. Eftir herfarir Þjóðverja og Sovétmanna í Síðari heimsstyrjöld var landið sviðin jörð og hafði missti meira en þriðjung íbúanna. Landið byggðist hægt upp aftur eftir stríðið. Í kjölfar Tsjernóbylslyssins 1986 varð Hvíta-Rússland fyrir mikilli geislamengun. Landið lýsti yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum árið 1990 og tók upp nýja stjórnarskrá árið 1994. Í forsetakosningum það ár komst Alexander Lúkasjenkó til valda. Hann lengdi kjörtímabil forseta úr fimm árum í sjö og stjórn hans hefur síðan í vaxandi mæli orðið einræðisstjórn. Hvíta-Rússland er eina land Evrópu sem viðheldur dauðarefsingu.
Helstu útflutningsvörur Hvíta-Rússlands eru unnar olíuafurðir, áburður og landbúnaðarvélar. Atvinnulíf er miðstýrt og að stórum hluta í ríkiseigu. Stærstur hluti íbúa býr í borgum landsins. Um 60% aðhyllast einhvers konar trúarbrögð, aðallega rússneskan rétttrúnað, en lítill hluti aðhyllist rómversk-kaþólska trú. Yfir 70% íbúa tala rússnesku sem er annað opinbert tungumál landsins en aðeins rúm 10% tala hvítrússnesku.