Simbabve
Land í sunnanverðri Afríku / From Wikipedia, the free encyclopedia
Simbabve er landlukt land í sunnanverðri Afríku á milli ánna Sambesí og Limpopo. Það á landamæri að Suður-Afríku í suðri, Botsvana og Namibíu í vestri, Sambíu í norðri og Mósambík í austri. Landið var áður kallað Suður-Ródesía og síðan aðeins Ródesía frá 1965 til 1980 þegar það var nefnt Simbabve eftir fornri höfuðborg Monomotapaveldisins á 15., 16. og 17. öld. Höfuðborg Simbabve og stærsta borgin er Harare en næststærsta borgin er Bulawayo. Um 15 milljónir manna búa í Simbabve og þar eru 16 opinber tungumál, en enska, sjóna og ndebele eru algengust.
Lýðveldið Simbabve | |
Republic of Zimbabwe | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Kjörorð: Unity, Freedom, Work (enska: Eining, frelsi, vinna) | |
Þjóðsöngur: Kalibusiswe Ilizwe leZimbabwe | |
Höfuðborg | Harare |
Opinbert tungumál | chewa, chibarwe, enska, kalanga, koisan (tsoa), nambya, ndau, ndebele, shangani, shona, táknmál, sotho, tonga, tswana, venda, xhosa |
Stjórnarfar | Lýðveldi |
Forseti | Emmerson Mnangagwa |
Varaforseti | Constantino Chiwenga |
Sjálfstæði | frá Bretlandi |
• Yfirlýst (Ródesía) | 11. nóvember, 1965 |
• Viðurkennt (Simbabve) | 18. apríl, 1980 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
59. sæti 390.757 km² 1 |
Mannfjöldi • Samtals (2019) • Þéttleiki byggðar |
79. sæti 16.159.624 26/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2019 |
• Samtals | 41,031 millj. dala (119. sæti) |
• Á mann | 2.621 dalir (160. sæti) |
VÞL (2018) | 0.563 (150. sæti) |
Gjaldmiðill | simbabveskur dalur (Z$) |
Tímabelti | UTC+2 |
Þjóðarlén | .zw |
Landsnúmer | +263 |
Frá 11. öld hefur þetta landsvæði verið hluti af ýmsum ríkjum, þar á meðal Rozvi og Mthwakazi, auk þess að vera þjóðleið fyrir verslun og fólksflutninga. Núverandi land Simbabve var fyrst afmarkað 1890 af Breska Suður-Afríkufélaginu undir stjórn Cecil Rhodes þegar félagið lagði undir sig Mashonaland og síðan Matabeleland 1893 eftir stríðsátök sem nefndust Fyrsta Matabelestríðið. Félagsræði í Ródesíu lauk 1923 þegar Suður-Ródesía var stofnuð sem bresk nýlenda með heimastjórn. Árið 1965 lýsti hvít minnihlutastjórn nýlendunnar einhliða yfir sjálfstæði sem Ródesía. Landið var einangrað á alþjóðavettvangi auk þess sem þar stóð yfir borgarastyrjöld milli stjórnarhersins og skæruliðahreyfinga þeldökkra þjóðernissinna. Átökunum lauk eftir 15 ár með friðarsamkomulagi sem kom á almennum kosningarétti og viðurkenningu á sjálfstæði landsins 1980. Simbabve gerðist aðili að Breska samveldinu en var rekið þaðan 2002 fyrir brot stjórnar Robert Mugabe á alþjóðalögum.
Í dag telst Simbabve lýðveldi með forsetaræði. Fyrsti forsætisráðherra og síðar annar forseti landsins var Robert Mugabe sem var við völd allt frá því borgarastyrjöldinni lauk til ársins 2017. Stjórn Mugabes einkenndist hin síðari ár af bágum efnahag og óðaverðbólgu. Hún lá einnig undir ámæli fyrir mannréttindabrot. Óánægja vegna hruns hagkerfis þjóðarinnar, útbreiddrar fátæktar og atvinnuleysi leiddi til aukins stuðnings við Lýðræðishreyfingu Morgan Tsvangirai og samþykkt var í kjölfar kosninga árið 2008 að hann myndi deila völdum með Mugabe sem forsætisráðherra, sem hann gerði á árunum 2009 til 2013. Mugabe var að endingu steypt af stóli árið 2017 og Emmerson Mnangagwa gerður að forseta í hans stað.[1]
Simbabve er aðili að Sameinuðu þjóðunum, Þróunarbandalagi sunnanverðrar Afríku, Afríkusambandinu og efnahagsbandalaginu COMESA.