Казакстан
Борбордук Азиядагы жана Чыгыш Евопадагы мамлекет / From Wikipedia, the free encyclopedia
Казакстан Республикасы (каз. Қазақстан Республикасы / Qazaqstan Respublikasy, орус. Республика Казахстан) – Борбордук Азия менен Чыгыш Европада жайгашкан мамлекет.
Казакстан Республикасы | |||||
| |||||
Гимн: «Менің Қазақстаным / Menıñ Qazaqstanym» | |||||
Негизделген | Казак хандыгы 1465-жылы | ||||
Эгемендүүлүк күнү | 16-декабрь 1991-жыл
( СССРден) | ||||
Расмий тили | казакча (мамлекеттик), орусча (расмий) | ||||
Борбор шаары | Астана | ||||
Ири шаарлар | Астана, Алматы, Чымкент, Актөбө | ||||
Башкаруу формасы | Президенттик республика | ||||
Президент Премьер-министр | Касым-Жоомарт Токоев Алихан Смаилов | ||||
Мам. дини | Динден тышкары | ||||
Аянты • Жалпы • Суу бетинин %. | 9 чу - дүйнөдө 2 724 902 км² 1,50 | ||||
Калкы • Бааланган (09.2023) • Жыштыгы | ▲20 000 000 адам (64-чи) 7,33 ад./км² | ||||
АДӨИ ( 2013) | ▲0,754[1] (жогорку) (69-чу) | ||||
Этнохороним | казакстандык, казакстандыктар | ||||
Акча бирдиги | Казак теңгеси (KZT, код 398) | ||||
Домени | .kz, .қаз | ||||
ISO коду | KZ | ||||
ЭОК коду | KAZ | ||||
Телефон коду | ++7 | ||||
Убакыт аралыгы | UTC +5[2] |
Дүйнө мамлекеттер арасында аянты боюнча 9-орунду ээлейт (2 млн 724,9 мин км²). Жайгашканы: батыштагы Эдил дарыянын дельтасынын чыгыш жагынан чыгыштагы Алтай тоолоруна чейин, түндүктөгү Батыш-Сибирь өрөөнүнөн өлкөнүн түштүгүндөгү Таң-Шаң тоо системасына чейин.
Түндүк жана Батыш тараптан Орусия, Чыгыштан Кытай менен, Түштүктөн Кыргызстан, Өзбекстан, Түркмөнстан малекеттери менен чектешет.
Административдик-аймактык түзүлүш боюнча 17 облуска жана 3 республикалык маанидеги шаарга бөлүнөт. Экономика-географиялык жактан Борбордук, Батыш, Чыгыш, Түндүк, Түштүк региондоруна бөлүнөт.
Администрациялык-аймактык бөлүнүшү (2022):
Облустары |
Аянты, миң км2 |
Калкы, миң |
Административдик борбору |
Абай | 185,5 | 638,3 | Семей |
146,2 |
746,7 |
||
300,6 |
686,7 |
||
224,0 |
1603,8 |
Конаев | |
118,6 |
472,4 |
||
144,3 |
1001,1 |
||
Жетисуу | 650 | Талдуу-Коргон | |
151,3 |
609,3 |
Урал | |
428,0 |
1334,4 |
||
196,0 |
903,2 |
||
226,0 |
618,2 |
||
165,6 |
374,4 |
||
124,8 |
742,9 |
||
98,0 |
663,1 |
Петропавл | |
117,3 |
2788,4 |
Түркстан | |
Улуу-Тоо | 188,9 | 226,9 | Жезказган |
97,8 |
717 |
Өскемен | |
Республикага баш ийген шаарлар: |
|
|
|
0,79 |
1228,8 |
| |
0,68 |
1997 |
| |
Чымкент | 1,17 | 1112,7 |
Казакстан 1991-жылдан КМТТТга, Бириккен Улуттар Уюмуна (1992), Европа коопсуздук жана кызматташтык уюмуна (1992), ЭВФке (1992), Ислам конференциясы уюмуна (1995), ШКУга (2001) мүчө.