Аристотел
From Wikipedia, the free encyclopedia
Аристотел (грчки: Αριστοτέλης; 384 — 322 пне.)[1] — филозоф и научник роден во македонскиот град Стагирa, на полуостровот Халкидик, недалеку од денешното село Казанџи Маала. Неговиот татко, Никомах, умрел додека Аристотел сè уште бил дете, за подоцна Проксен да стане негов старател.[2] На осумнаесет години, тој се придружил на Платоновата академија во Атина и останал таму сè до неговата триесет и седма година (приближно 347 п.н.е.). Неговите дела покриваат многу теми меѓу кои: физика, биологија, зоологија, метафизика, логика, етика, естетика, поезија, театар, музика, реторика, лингвистика политика и, кои претставувааат првиот сеопфатен систем на европската филозофија. Набрзо по смртта на Платон, Аристотел ја напуштил Атина и по барање на Филип II Македонски, го подучувал Александар Велики почнувајќи од 343 година п.н.е.[3] Според Енциклопедија Британика, „Аристотел бил првиот вистински научник во историјата... секој научник му е нему должен."[4]
Аристотел | |
---|---|
line-height:1.25em | |
Роден(а) | 384 пр. н.е. padding-top:0;line-height:1.4em |
Починал(а) | 322 п.н.е. (aged 62) Евбеја, Македонско Кралство |
Период | античка филозофија |
Подрачје | западна филозофија |
Школа | перипатетичари, |
Претежна дејност | биологија, зоологија, физика, метафизика, логика, етика |
Значајни идеи | Златна средина, Аристотелова логика, силогизам, хексис, хиломорфизам, Теорија за душата. |
Влијаел врз
| |
Александар го посетувал Аристотеловото училиште во тогашниот град Миеза наречено Миески нимфеј, западно од денешното село Копаново, Негушко. Подучувањето на Александар во му донело многу можности и изобилство на материјали. Тој основал библиотека во Ликеј којашто овозможила објавување на стотици негови книги. Фактот дека Аристотел бил ученик на Платон придонел за неговите поранешни погледи за платонизмот, но по смртта на Платон, Аристотел се впуштил во емпириски проучувања и се пренасочил од платонизмот кон емпиризмот.[5] Аристотеловото гледиште за природните науки претставува основа на многу од неговите дела.
Аристотеловото гледиште за физичката наука длабоко влијаело на средновековната мисла. Влијанието се провлекло и во ренесансата и не било систематски заменето сè до просветителството и теориите како класичната механика. Некои од Аристотеловите зоолошки набљудувања, како што е хектокотилната (репродуктивна) рака на октоподот, не биле потврдени или одбиени сè до XIX век во нововековната наука. Во метафизиката, аристотелизмот длабоко влијаел врз еврејско-исламските филозофски и теолошки мисли за време на средниот век и подолжил да влијае врз христијанската теологија, особено схоластичката традиција на католичката црква. Аристотел бил добро познат помеѓу средновековните муслимански интелектуалци и почитуван како „Првиот учител“ (арапски: المعلم الأول).
Неговата етика, иако секогаш влијателна, се здобила со голем интерес со современото доаѓање на доблесната етика. Сите гледишта на Аристотеловата филозофија остануваат да бидат предмет на активно изучување и до денес. И покрај тоа што Аристотел напишал многу елегантни расправи и дијалози, Цицерон го опишал неговиот книжевен стил како „златна река“.[6] Се смета дека само третина од неговиот труд е зачувана.[7]