Веди
From Wikipedia, the free encyclopedia
Веди (санскрит: वेदः) — голем број религиозни текстови што потекнуваат од Стара Индија. Составени на ведски санскрит, текстовите го сочинуваат најстариот слој на санскритската книжевност и најстарите списи на хиндуизмот.[1][2][3]
Постојат четири Веди: Ригведа, Јаџурведа, Самаведа и Атарваведа.[4][5] Секоја Веда има четири поделби — Самхити (мантри и благодети), Аранјака (текст за ритуали, церемонии, жртви и симболични жртви), Брахмани (коментари на ритуали, церемонии и жртви) и Упанишади (текстови за медитација, филозофија и духовно знаење).[4][6][7] Некои научници додаваат и петта категорија — Упасана (обожување).[8][9] Текстовите на Упанишадите расправаат за идеи слични на хетеродоксните традиции срамана.[10]
Ведите се шрути („она што се слуша“),[11] разликувајќи ги од другите религиозни текстови, кои се нарекуваат смрити („она што се памети“). Хиндусите ги сметаат Ведите за натчовечки[11] и „безлични, без автор“,[12][13][14] откровенија на свети звуци и текстови слушнати од древните мудреци по засилена медитација.[15][16]
Ведите се пренесуваат усно од вториот милениум пр. н. е. со помош на разработени мнемонички техники.[17][18][19] Мантрите, најстариот дел од Ведите, се рецитираат во современото време поради нивната фонологија наместо семантиката, и се сметаат за „исконски ритми на создавањето“, кои претходат на формите на кои се однесуваат.[20] Со нивно рецитирање, космосот се обновува, „со оживување и потхранување на формите на создавање во нивната основа“.[20]
Различните индиски филозофии заземале различни положби за Ведите. Училиштата за индиска филозофија што ја признаваат важноста или примарниот авторитет на Ведите ја сочинуваат конкретно хинду-филозофијата и заедно се класифицирани како шест „православни“ училишта. Сепак, традициите како што се чарвака, аџивика, будизам и џаинизам, кои не ги сметале Ведите како авторитетни, се нарекуваат „хетеродоксни“ или „неортодоксни“ школи.[10][21]