Курганска хипотеза
теорија на индоевропските народи и јазици / From Wikipedia, the free encyclopedia
Курганска хипотеза (позната и како Курганова теорија, Курганов модел или степска теорија) е најшироко прифатениот предлог за идентификување на праиндоевропска татковина од која индоевропските јазици се шират низ Европа и делови од Азија.[1][2] Оваа хипотеза претпоставува дека луѓето од Курганската култура во Понтиската Степа северно од Црното Море биле најверојатно говорници на праиндоевропскиот јазик. Терминот е изведен од турскиот збор kurgan (курга́н), што значи могила или гробница.
Теоријата на степата првпат била формулирана од Ото Шрадер (1883) и В. Гордон Чајлд (1926),[3][4] потоа систематизирана во 1950-ти години од Марија Гимбутас, која го користела терминот за групирање на различни праисториски култури, вклучувајќи ја и Јамна култура и нејзините претходници. Во 2000-те години, Дејвид Ентони наместо тоа ја користел основната култура на Јамна и нејзиниот однос со другите култури како референтна точка.
Гимбутас ја дефинира Курганската култура како составена од четири последователни периоди, при што најраниот (Курган I) ги вклучува културите Самара и Сероглазово од регионот Днепар - Волга во бакарното доба (почетокот на 4 милениум п.н.е.). Луѓето од овие култури биле номадски сточари, кои, според моделот, до почетокот на III милениум п.н.е. се прошириле низ Понтско-касписката Степа и во Источна Европа.[5]
Неодамнешните генетски студии покажале дека популациите со специфични Y-ДНК хаплогрупи и посебен генетски потпис се прошириле низ Европа и Јужна Азија од Понтиско-касписката Степа во текот на третиот и вториот милениум п.н.е. Овие миграции даваат веродостојно објаснување за ширењето на барем некои од индоевропските јазици, и сугерираат дека алтернативната анадолска хипотеза, која ја сместува праиндоевропската татковина во неолитска Анадолија, е помалку веројатно да биде точна.[6][7][8][9][10]