Armenja
stat sovran fir-reġjun tal-Kawkasu tan-Nofsinhar tal-Ewrasja / From Wikipedia, the free encyclopedia
L-Armenja ( ɑrˈmiːniə (għajnuna·info); bl-Armenjan:Հայաստան), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Armenja (bl-Armenjan:Հայաստանի Հանրապետություն, Hayastani Hanrapetut’yun), hi pajjiż interkjuż fir-reġjun Kawkasu t'Isfel tal-Ewroasja. Il-pajjiż jinsab f'salib it-toroq tal-Asja tal-Punent u l-Ewropa tal-Lvant,[lower-alpha 1] billi jmiss mat-Turkija lejn il-punent, il-Ġeorġja lejn it-tramuntana, l-indipendenti de facto Nagorno-Karabakh u l-Ażerbajġan lejn il-lvant, l-Iran u l-enklav tal-Azerbajġan Nakhchivan fin-nofsinhar.
Repubblika tal-Armenja Հայաստանի Հանրապետություն |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Innu nazzjonali: Մեր Հայրենիք (Armenjan) Mer Hayrenik (traskrizzjoni) Patrija tagħna |
||||||
Belt kapitali | Jerevan 40°11′N 44°31′E | |||||
Lingwi uffiċjali | Armenjan | |||||
Gvern | Repubblika semi-presidenzjali | |||||
- | President | Armen Sargsyan | ||||
- | Prim Ministru | Nikol Pashinyan | ||||
- | Kelliem | Ararat Mirzoyan | ||||
Leġislatura | Assemblea Nazzjonali | |||||
Formazzjoni u indipendenza | ||||||
- | Data tradizzjonali | 11 ta' Awwissu 2492 QK | ||||
- | Nairi | 1200 QK | ||||
- | Renju ta' Ararat | 840 QK | ||||
- | Dinastija Orontid | 560 QK | ||||
- | Renju tal-Armenja | 190 QK | ||||
- | Repubblika Demokratika tal-Armenja Stabbiliet | 28 ta' Mejju 1918 | ||||
- | Indipendenza mill-Unjoni Sovjetika Iddikjarata Rikonoxxuta Finalizzata |
23 ta' Awwissu 1990 21 ta' Settembru 1991 21 ta' Diċembru 1991 |
||||
Erja | ||||||
- | Total | 29,743 km2 (141) 11,484 km2 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | 4.71[1] | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | ċensiment tal-2010 | 3,262,200[2][3] | ||||
- | Densità | 108.4/km2 (99) 280.7/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2011 | |||||
- | Total | $19.649 biljun[4] | ||||
- | Per capita | $5,838[4] | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2011 | |||||
- | Total | $10.066 biljun[4] | ||||
- | Per capita | $2,990[4] | ||||
IŻU (2013) | ▲ 0.729 [5] (għoli) (87) | |||||
Valuta | Dram (դր.) (AMD ) |
|||||
Żona tal-ħin | UTC (UTC+4) | |||||
Kodiċi telefoniku | +374 | |||||
TLD tal-internet | .am |
L-Armenja hija unitarja, multi-partit u nazzjon-stat demokratiku b'wirt kulturali antik. Ir-Renju tal-Armenja kien stabbilit fis-seklu 6 QK, wara l-waqgħa ta' Urartu; dan sar l-ewwel stat fid-dinja li adotta l-Kristjaneżmu bħala reliġjon tiegħu,[9] fis-snin bikrija tas-seklu 4 (id-data tradizzjonali hija 301 AD).[10]
Ir-Repubblika tal-Armenja moderna tirrikonoxxi l-Knisja Appostolika Armenjana, l-eqdem knisja nazzjonali fid-dinja, bħala stabbiliment reliġjuż primarju tal-pajjiż.[11][12] L-Armeni għandhom alfabett uniku vvintat minn Mesrop Mashtots fis-sena 405 AD.
Bħala eks-Repubblika tal-Unjoni Sovjetika, l-Armenja hija demokrazija emerġenti sa mill-2011 fejn kienet innegozjata mal-Unjoni Ewropea biex issir membru assoċjat. Hija għandha dritt li tkun membru tal-UE sakemm tissodisfa l-istandards u l-kriterji meħtieġa.[13][14][15][16] Il-Gvern tal-Armenja żżomm integrazzjoni Ewropea bħala prijorità ewlenija fil-politika barranija tiegħu.[17]
Total tal-fruntieri tal-Armenja: 1,570 km, pajjiżi tal-fruntiera (4): Ażerbajġan 996 km; Ġeorġja 219 km; Iran 44 km; Turkija 311 km.
- Haghartsin
- Zvartnots
- Etchmiadzin
- Noravank
- Khatchkar
- Erebuni visto desde la fortaleza de Erebuni ( Arin Berd )
- Vista generali tad-distrett ma' calle Erebuni dentro del barrio Nor Aresh
- Barrio Saritagh de Erebuni
- Fortaleza Erebuni
- Amministrazzjoni Distrettwali Erebuni
- Verin Jrashen u partijiet minn Mushavan
- Street view f'Erebuni
- L-istatwa ta’ Argishti
- Knisja ta 'San Astvatsatsin mis-seklu 7 f'Sotk
- Minjiera tad-deheb Sotk
- Natura madwar Sotk
- St. Astvatsatsin Intern tal-Knisja Armena
- Armenjan Khachkar f'Sotk
- Dħul b'khachkars għall-Knisja Armena ta' San Astvatsatsin
- Muntanji madwar Sotk
- Stazzjon tal-ferrovija f'Sotk
- Muntanji madwar Shurnukh
- Veduta ta' Triq Abovyan, Gyumri
- Belt Hall ta' Gyumri
- Katidral ta' Gyumri
- Mużew Nazzjonali tal-Arkitettura Dzitoghtsyan
- Pjazza tal-Indipendenza
- L-orizzont ta' Gyumri
- Bandiera ta' Gyumri
- Tarka ta' Gyumri
- Pjazza Hayk, Vanadzor
- Djoċesi ta' Gougark, Vanadzor
- Amministrazzjoni tal-Provinċja ta' Lori, Vanadzor
- Mużew tal-Belle Arti, Vanadzor
- Knisja tal-Qaddisa Omm Alla
- Khachkars antiki f'Vanadzor
- Minn fuq ix-xellug: Il-Fortizza ta' HalidzorVahanavankIl-Muntanja Khustup u ċ-ċentru ta' Kapan Monument ta' David BeckBaghaberdTifkira ta' Garegin Nzhdeh L-orizzont ta' Kapan
- Il-fdalijiet tal-fortizza Baghaberd tar-4 seklu ħdejn Kapan
- Tarka ta' Kapan
- Monasteru ta' Geghard (րր֤, li tfisser "lanza")
- Haghpat (Հաղպատ) fl-2018
- Haghpat (Հաղպատ) fl-2018
- Haghpat (Հաղպատ)
- Haghpat (Հաղպատ)
- Monasteru ta' Haghpat (Հաղպատ)
- Monasteru ta' Haghpat (Հաղպատ)
- Fresco ta' Kristu Pantocrator, Surp Nshan, Haghpat, Armenja.
- Monasteru ta' Goshavank (Գոշավանք), Gosh
- Gosh
- Gosh
- Monasteru ta' Haghpat (Հաղպատ)
- Il-fdalijiet tad-dar ta' Mikhtar Gosh (1130-1213)
- Gosh
- Knisja ta' San Ġorġ (Kappella tal-funerali ta' Mkhitar Gosh)
- S. Astvatsatsin
- S. Astvatsatsin
- S. Astvatsatsin
- Knisja ta' San Girgor
- Knisja ta' San Girgor
- Knisja ta' San Girgor
- Knisja ta' San Girgor
- Faċċata tal-portal ta' barra tal-knisja Grigor Lusavorich.
- Qanpiena u depożitarju tal-kotba fuq ix-xellug tal-gallerija.
- Il-khachkar famuż f'Goshavank magħruf bħala "Aseghnagorts" (Il-Labra Minquxa)
- Artal tal-knisja ta' San Astvatsatsin
- Il-faċċata kkomplikata tal-knisja Grigor Luysavorich
- Khatchkar modern f'Dilijan
- Goshavank, veduta ġenerali min-nofsinhar (mill-shrine Mkhitar Gosh)
- Kumpless tal-Monasteru ta' Goshavank, Ottubru 2018
- Pjanta kumplessa: 1. Knisja ta' San Girgor Illuminatur (1191–1196) 2. Knisja ta' San Girgor (1208–1241) 3. Knisja ta' San Girgor Illuminatur (1237–1241) 4. Kappella doppja 5. Kappella waħda 6. Gavit tal-Knisja ta' San Astvatsatsin (1197–1203) 7. Qanpieni u depożitarju tal-kotba (1241–1291) 8. Bini tal-iskola (seklu 13) 9. Gallerija (seklu 13)
- Iċ-Ċimiterju ta' Noratus
- Sett ta' khachkars.
- Noratus
- Noratus
- Minn fuq ix-xellug: Amministrazzjoni Gavar • Knisja St. Astvatsatsin Tifkira tat-Tieni Gwerra Dinjija fiċ-ċentru ta' Gavar Hajrapet Khachatryan • Palazz Kulturali Manuchar Dolak Khachkars • Muntanji Gavar
- Il-belt antika ta' Gavar, inċiżjoni tal-1838 minn Vanderbuch
- Monasteru ta' Hayravank ħdejn Gavar
- Tarka ta' Gavar (Գավառ)
- Tegh (Տեղ) (Popolazzjoni: 2001: 2,333, 2011: 2,443; Żona tal-Ħin: UTC+4 AMT)
- "Cave City" f'Tegh
- Kumpless residenzjali "Amarath" tal-Melik-Barkhudaryans (1783)
- Skola f'Tegh
- Monument Khachkar b'tifkira tal-vittmi tal-Ewwel Gwerra ta' Nagorno-Karabakh
- Knisja ta' San Ġorġ f'Tegh
- Karashen (Քարաշեն) (Żona: 13.82 km 2 (5.34 sq mi); Popolazzjoni: 2011: 640, 2010: 576, 2011: 550, Densità: 40/km 2 (100/sq mi))
- Kornidzor (Կոռնիձոր) (Żona: 24.18 km 2 (9.34 sq mi); Popolazzjoni: 2001: 1,072, 2010: 1,326, 2011: 1,100, Densità 45/km (120/sq mi))
- Kornidzor (Կոռնիձոր) (Żona: 24.18 km 2 (9.34 sq mi); Popolazzjoni: 2001: 1,072, 2010: 1,326, 2011: 1,100, Densità 45/km (120/sq mi))
- Dar tal-ġebel f'Kornidzor (Կոռնիձոր)
- Knisja Surb Hovhannes f'Kornidzor
- Id-Dar-Mużew ta' Vazgen Sargsyan f'Ararat (Imwaqqfa fl-1828; Popolazzjoni (2011): 7,609)
- Arevik Stadium, Vayk (Վայք) (m.: 1828; Żona: 3 km 2 (1 sq mi); Elevazzjoni: 1,300 m (4,300 pied); Popolazzjoni (2011): 5,877, Densità: 2,000/km 2 (5,100/sq mi))
- Tarka ta' Vayk (Վայք)
- Katidral Etchmiadzin, Vagharshapat/Վաղարշապատ
- Seminarju Gevorgian, Vagharshapat/Վաղարշապատ
- Knisja San Hripsime, Vagharshapat/Վաղարշապատ
- Knisja San Gayane, Vagharshapat/Վաղարշապատ
- Knisja Shoghakat, Vagharshapat/Վաղարշապատ
- Katidral Zvartnots, Vagharshapat/Վաղարշապատ
- Bandiera ta' Vagharshapat/Վաղարշապատ (Provinċja: Armavir; Imwaqqfa: 685 QK; Sindku: Diana Gasparyan; Żona; 40 km2 (20 sq mi); Elevazzjoni: 853 m (2,799 pied); Popolazzjoni (ċensiment 2011): 46,540, Stima (1 ta’ Jannar 2019): 46,200 , Densità 1,200/km2 (3,000/sq mi); Żona tal-ħin: UTC+4 (AMT); Kodiċi taż-żona: 0231; Websajt: ejmiatsin.am)
- Tarka ta' Vagharshapat/Վաղարշապատ (Provinċja: Armavir; Imwaqqfa: 685 QK; Sindku: Diana Gasparyan; Żona; 40 km2 (20 sq mi); Elevazzjoni: 853 m (2,799 pied); Popolazzjoni (ċensiment 2011): 46,540, Stima (1 ta’ Jannar 2019): 46,200 , Densità 1,200/km2 (3,000/sq mi); Żona tal-ħin: UTC+4 (AMT); Kodiċi taż-żona: 0231; Websajt: ejmiatsin.am)
- Il-Katidral ta' Etchmiadzin (Armenjan: Էջմիածնի մայր տաճար, romanizzat: Ēǰmiatsni mayr tačar) hija l-knisja omm tal-Knisja Appostolika Armena, li tinsab fil-belt magħrufa doppjament bħala Etchmiadzin (Ejmiatsin) jew Vagharshapat, l-Armenja. Ġeneralment jitqies bħala l-ewwel katidral mibni fl-Armenja tal-qedem, u spiss jitqies bħala l-eqdem katidral fid-dinja.
- Metsamor (Մեծամոր) (Koordinati: 40°08′34″N 44°06′59″E; Marz (Provinċja) Armavir; Imwaqqfa: 1969; Żona 9.12 km2 (3.52 sq mi); Elevazzjoni: 855 m (2,805 pied); Popolazzjoni (ċensiment tal-2011) ): 9,191, Densità: 1,000/km2 (2,600/sq mi); Żona tal-ħin: UTC+4)
- Ayrum (Այրում) (Koordinati: 41°11′42″N 44°53′33″E; Provinċja: Tavush; Muniċipalità: Noyemberyan; Imwaqqfa: 1937; Żona: 1.3 km2 (0.5 sq mi); Elevazzjoni: 550 m (1,800 pied); Popolazzjoni (2011): 2,126, Densità: 1,600/km2 (4,200/sq mi); Żona tal-ħin: UTC+4, AMT)
- Tarka ta' Ayrum (Այրում) jinsab f'distanza tat-triq ta' 206 km (128 mi) fil-grigal tal-kapitali Yerevan u 73 km (45 mi) fit-tramuntana tal-kapitali provinċjali Ijevan. Hija tinsab fuq ix-xtut tax-xmara Debed, 2 km (1 mi) biss 'il bogħod mill-fruntiera bejn l-Armenja u l-Ġeorġja.
- Università Politeknika Nazzjonali tal-Armenja (Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան)
- Università Statali Armena tal-Ekonomija (m.1975)
- Università Statali ta' Yerevan
- L-ewwel bini tal-YSU f'Yerevan
- Sirakan Tigranyan, wieħed mill-fundaturi tal-università
- Ċentru tat-Teknoloġija ta' Gyumri (Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոն)
- Logo tal-Bank Ċentrali tal-Armenja
- Bank Ċentrali tal-Armenja (Հայաստանի Կենտրոնական Բանկ, romanized: Hayastani Kentronakan Bank)
- ֏ 100,000 karta tal-flus, l-ogħla denominazzjoni karta tal-flus fiċ-ċirkolazzjoni tad-Dram Armen.
- Sinjal tad-Dram Armen
- Yerablur Pantheon Militari, Għal dawk li sagrifikaw ħajjithom għall-indipendenza u l-libertà tal-Armenja.
- Knisja tas-Santi Martri ta' Vartanants, Yerablur Pantheon Militari, Yerevan/Ereván
- Stadju Repubblikan Vazgen Sargsyan (Վազգեն Սարգսյանի անվան Հանրապետական մարզադաշտ)
- L-stadium antik ta' Dynamo
- L-entratura prinċipali tal-Yerablur Pantheon Militari, Yerean/Ereván
- Yerablur Pantheon Militari fl-2021.
- Logo ta' Università Medika Statali ta' Yerevan (Երեվանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան/Yerevan State Medical University)
- Isptar ta' Heratsi
- Università ta' l-Avjazzjoni Militari Armenak Khanperyants (Արմենակ Խանփերյանցի անվան ռազմական ավիացիոն համալսարան/Armenak Khanperyants Military Aviation University)
- Suldati Armeni fl-Istitut Militari Vazgen Sargsyan f'Settembru 2013., Università Militari Vazgen Sargsyan (Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարան/Vazgen Sargsyan Military University)
- Suldati tal-armata Armena fl-università., Università Militari Vazgen Sargsyan (Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարան/Vazgen Sargsyan Military University)