Genghis Khan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Genghis Khan[1] (entre 1155 e 1162 - 18 d'aost de 1227), nascut Temujin, es un cap mongòl qu'unifiquèt lei diferentei tribüs de son pòble en 1206 e que conquistèt lei basas de l'Empèri Mongòl de 1207 a sa mòrt. Es considerat coma lo pus grand conquistaire militar de l'istòria umana.
Fiu d'un cap mongòl important, foguèt abandonat a la mòrt de son paire en 1171 per lo cap qu'usurpèt lo poder au sen de son clan. Pasmens, gràcias a l'ajuda de sa maire e d'aliats de sa familha, retrobèt una posicion sociala importanta dins leis ans 1180. Cap reconegut e innovator abil, rompèt amb lei tradicions aristocraticas de son pòble per fondar un sistèma basat sus lo meriti personau. Aquò li permetèt pauc a pauc de recampar una fòrça militara sufisenta per unificar lei Mongòls sota sa direccion. En 1206, foguèt elegit Grand Khan (ò Genghis Khan) per una assemblada tradicionala e comencèt d'atacar lei regions vesinas. Gràcias a una organizacion militara fòrça eficaça, conquistèt la màger part dau nòrd de China, de l'Asia Centrala e lo nòrd-èst de Pèrsia. A sa mòrt, sei fius e sei felens perseguiguèron sei campanhas, çò que menèt a la formacion d'un empèri eurasiatic de mai de 33 milions de quilomètres carrats a son apogèu.
La violéncia dei campanhas mongòlas dirigidas per Genghis Khan e sei successors laissa pasmens un imatge constrastat dins l'istòria. D'un caire, entraïnèt la mòrt de desenaus de milions de personas e la destruccion de centres intellectuaus e culturaus majors coma Samarcanda e Bagdad. Pasmens, la politica comerciala dei Mongòls favorizèt una restauracion rapida de la patz e dei cambis lòng de la Rota de la Seda.