Amarna
stanowisko archeologiczne w Egipcie / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Amarna (staroegipskie Achetaton) – miejscowość nad środkowym biegiem Nilu, na wschodnim brzegu, około 320 km na południe od Kairu. Jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w Egipcie. Około 1358–1340 p.n.e.[1] reformator religijny faraon Amenhotep IV (Echnaton) zbudował tam na dziewiczej ziemi stolicę swego państwa, a zarazem główny ośrodek nowej religii. Po jego śmierci miasto opuszczono.
Pozostałości stolicy zostały zburzone, ale dostarczyły badaczom wielu cennych znalezisk. W centralnej dzielnicy zbudowano Wielką Świątynię (w której Echnaton wraz z małżonką składali ofiary Atonowi[2]) i Wielki Pałac, a w pobliżu Archiwum Państwowe, w którym w 1887 roku odnaleziono tabliczki klinowe z korespondencją dyplomatyczną, tzw. Listy z Amarny. Zespół budowli państwowych otaczały willowe dzielnice urzędników, warsztaty, pracownie (m.in. należąca do Totmesa, w której odnaleziono popiersie Nefertiti), kopalnie alabastru.
W pobliżu znajdują się dwa zespoły grobowców[3]:
- północny, około 3 km na północ, z grobowcami m.in.:
- Huya, nadzorcy królewskiego haremu i ochmistrza królowej Teje, bogato zdobiony płaskorzeźbami przedstawiającymi głównie sceny z uczt;
- Meri-Re, wielkiego kapłana, z płaskorzeźbą przedstawiająca Echnatona na tle Wielkiej Świątyni i miasta;
- południowy, około 8 km na południe, z grobowcami m.in.:
- Aja, wezyra Echnatona, bogaty zdobiony malowidłami przedstawiającymi najważniejsze sceny z życia wezyra, m.in. scenę odbierania ceremonialnych naszyjników z rąk Echnatona i Nefertiti;
- Mahu, szefa policji Echnatona, z płaskorzeźbami ilustrującymi wykonywanie obowiązków przez Mahu.
Od lat osiemdziesiątych XIX wieku prace wykopaliskowe prowadzili kolejno: Urbain Bouriant, W.M. Flinders Petrie i Ludwig Borchardt.
Od nazwy miasta pochodzi nazwa stylu w sztuce egipskiej – okres amarneński.