Artysta narodowy
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Artysta narodowy (słow. národný umelec, czes. národní umělec) – honorowy tytuł Republiki Czechosłowackiej, przyznawany artystom narodowości czeskiej lub słowackiej. Przyjęty został ustawą Zgromadzenia Narodowego Republiki Czechosłowackiej 20 kwietnia 1948 roku. Prawo weszło w życie z dniem 6 maja 1948 roku ustawą nr 130/1948[1]. Na jej mocy prezydent mógł przyznać tytuł artyście narodowości czeskiej lub słowackiej, którego działalność artystyczna prezentuje szczególnie wysoki poziom i wyjątkowe znaczenie dla wzbogacania kultury narodowej[1]. Nagroda mogła zostać też przyznana pośmiertnie[2].
Ustawa nr 79/1953 z dnia z 16 września 1953 roku wprowadzała zmianę do ustawy i zmieniła określenie narodowości artysty z czeskiej i słowackiej na obywatela czechosłowackiego[1]. Tytuł został przyznany nie tylko za prawdziwe walory artystyczne, ale także za polityczną zgodność z panującym w tym czasie reżimem. Artysta narodowy otrzymywał dożywotnią emeryturę honorową równą profesorowi uniwersyteckiemu. Zostało to zmienione przez zmianę ustawy, na mocy której emerytura przyznawana była uznaniowo przez rząd[1]. Dzięki temu przyznanie tytułu i emerytury stało się jednym z narzędzi władzy politycznej do kierowania życiem artystycznym w Republice Czeskiej[3].
Jeszcze zanim ustawa weszła w życie, rząd powołał w sumie 33 artystów narodowych. Na posiedzeniu rządu w dniu 9 listopada 1945 roku, w związku z przyznaniem honorowego tytułu malarzowi Ludvíkowi Kubie, Maxowi Švabinskiemu, Václavowi Špálowi i Václavowi Rabasowi, opracowano wymóg odpowiedniej podstawy prawnej do przyznania tego tytułu. Tytuł został przyznany przez Prezydenta Republiki. Artysta narodowy miał prawo nosić odznakę honorową.
Obecnie tytuł nie jest przyznawany. Został zniesiony w 1990 roku na mocy ustawy nr 404/1990[4].