Balwierzyszki
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Balwierzyszki (lit. Balbieriškis) – miasteczko na Litwie, do 1870 miasto[1], w okręgu kowieńskim w rejonie Preny, siedziba starostwa Balwierzyszki.
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Okręg | |||
Populacja (2001) • liczba ludności |
| ||
54°30′50″N 23°53′30″E | |||
|
Miasto prywatne Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie mariampolskim, obwodzie mariampolskim województwa augustowskiego[2]. Władze carskie odebrały prawa miejskie 31 maja 1870 w ramach represji po powstaniu styczniowym.
W 1880 roku w miejscowości mieszkało 1167 Żydów, co stanowiło prawie połowę społeczności Balwierzyszek. Działał cheder i Talmud-Tora. W 1881 roku w miasteczku doszło do pogromu. Na dzień przed świętem Jom Kipur (20 września 1881 r.) chłopi z okolicznych wsi, w dzień targowy zaatakowali sklepy żydowskie. Część sklepów zostało ograbionych inne spalone. Zdewastowano również synagogę i bet midrasz. W wyniku zajść 1 osoba zginęła a 20 zostało rannych[3].
Za Królestwa Kongresowego istniała wiejska gmina Balwierzyszki.
W kwietniu 1915 Żydzi na mocy ukazu carskiego zostali wypędzeni z miejscowości, które znalazło się w strefie przyfrontowej. Powrócili dopiero pod koniec I wojny światowej. W 1921 roku liczba Żydów spadła do 507[3].
W 1940 roku, gdy Litwa znalazła się pod okupacją sowiecką, zlikwidowano własność prywatną, sklepy i fabryczki. Zakazano działalności organizacjom i partiom.
22 czerwca 1941 roku Niemcy zajęli Balwierzyszki. Niemcy przy pomocy nacjonalistów litewskich aresztowali wszystkich mężczyzn pochodzenia żydowskiego. Zatrzymano ich w budynku administracyjnym i po biciu i torturach przewieziono do obozu pracy w Prenach. Grupa ponad stu osób została prawdopodobnie zamordowana 27 sierpnia 1941 roku w północnej części Pren, na lewym brzegu Niemna. Pozostała w miasteczku społeczność żydowska (głównie kilkaset kobiet i dzieci) została przewieziona do Mariampola i tam 1 września 1941 roku zamordowana[4].
W Balwierzyszkach urodził się Włodzimierz Bem de Cosban (1889–1954), major kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.