Füzuli
miasto na Kaukazie / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Füzuli[2] (orm. Վարանդա, Waranda) – stolica rejonu Füzuli w Azerbejdżanie. Obecnie prawie całkowicie opuszczone[3] w wyniku walk w konflikcie o Górski Karabach pomiędzy ormiańską ludnością a Azerbejdżanem.
Państwo | |
---|---|
Rejon | |
Prawa miejskie |
1827 |
Populacja (2005) • liczba ludności |
|
39°36′01″N 47°08′35″E |
Na prawym brzegu rzeki Quruçay, na terenach dzisiejszego miasta istniała niegdyś wioska Karabułag (Qarabulaq)[4]. Wraz z okolicznymi terenami wchodziła w skład chanatu karabaskiego, a od 1822 w skład Imperium Rosyjskiego. Na gruncie wioski utworzono w 1827 miasto będące rosyjskim fortem, które otrzymało nową nazwę Kariagino. Jego mieszkańcami byli głównie rosyjscy Mołokanie, później osiedlili się tu Azerowie i Kurdowie oraz mała grupa Ormian. Jeszcze w 1896 Rosjanie stanowili większość populacji, ale już w 1915 – Azerowie[5]. W latach 1918-1920 Kariagino wchodziło w skład Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu a od 1920 w skład Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W 1959 roku miasto zostało przemianowane na cześć azerskiego poety Fuzulego. Po wojnie o Górski Karabach miasto weszło pod kontrolę separatystów ormiańskich, którzy nadali mu nazwę Waranda[6].
W trakcie konfliktu w Górskim Karabachu w październiku 2020 miasto zostało zdobyte przez wojska Azerbejdżanu[7]. W sierpniu 2023 w mieście ponownie zaczęli osiedlać się Azerowie[8].
W miejscowości znajdują się ruiny meczetu Hadżiego Alekbera z XVII wieku oraz młyn i most z XIX wieku[4].
Miejscowość jest znana z wysokiego na 50 m wzgórza znajdującego się w północnej części miasta. Wzgórze jest zwieńczone płaską powierzchnią, zaś wewnątrz składa się z dużej ilości ceramiki. Archeolodzy interesowali się tym miejscem od początków XX wieku, ale poważne i systematyczne badania rozpoczęto w 1964. Materiał znaleziony wewnątrz datuje się na IV–III tysiąclecia p.n.e. i ma cechy identyczne ze znaleziskami z innych miejsc z Wyżyny Armeńskiej[5].