Gwara warmińska
część dialektu mazowieckiego języka polskiego / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Gwara warmińska?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Gwara warmińska (warnijsko godka)[1] – część dialektu mazowieckiego języka polskiego[2]; powstała w wyniku wymieszania się różnych gwar polskich, którymi mówili osadnicy kolonizujący południową część Warmii w XIV w. Były to głównie wielkopolskie gwary chełmińsko-dobrzyńskie i sąsiednie gwary Mazowsza. W związku z tym tradycyjnie uznawana była za część dialektu wielkopolskiego w odróżnieniu od sąsiedniej gwary mazurskiej[3]. W systemach wyróżniających dialekt chełmińsko-kociewsko-warmiński jest uznawana za jego część.
Gwara warmińska do XIX w. pozostawała pod wpływem literackiego języka polskiego (który był językiem literatury religijnej). Pod koniec XVIII w. nastąpiło oderwanie Warmii od reszty Polski. Jednak jeszcze 50 lat po rozbiorze mówić językiem niemieckim można było tylko w samym Olsztynie, podczas gdy na wsiach prawie nikt nie znał języka niemieckiego. Dopiero w połowie XIX wieku rozpoczął się proces germanizacji na Mazurach i południowej Warmii[4]. Spowodowało to przyswojenie licznych germanizmów. W gwarze warmińskiej charakterystyczne są też nieliczne zapożyczenia leksykalne z języka pruskiego.
Gwara warmińska, mimo przynależności do dialektu mazowieckiego, charakteryzuje się brakiem mazurzenia. Występuje tutaj jednak podobny proces – jabłonkowanie[5].