Jerzy Vetulani
polski neurobiolog i biochemik, profesor / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Jerzy Vetulani?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Jerzy Vetulani[uwaga 1] (ur. 21 stycznia 1936 w Krakowie, zm. 6 kwietnia 2017 tamże) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, w latach 1956–2017 pracownik Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie; kierownik Zakładu Biochemii (1976–2006), zastępca dyrektora do spraw naukowych (1994–2002) i wiceprzewodniczący Rady Naukowej Instytutu Farmakologii PAN (2003–2017)[2], członek PAN i PAU.
Jerzy Vetulani (2004) Fot. Lech Polcyn | |||
Data i miejsce urodzenia |
21 stycznia 1936 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 kwietnia 2017 | ||
Profesor nauk przyrodniczych | |||
Specjalność: biochemia, farmakologia, neurobiologia | |||
Alma Mater |
Uniwersytet Jagielloński | ||
Doktorat |
1966 – nauki przyrodnicze | ||
Habilitacja |
1976 – nauki przyrodnicze | ||
Profesura |
29 listopada 1989 | ||
Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |||
Status PAN |
członek korespondent | ||
Status PAU |
członek krajowy czynny | ||
Doktor honoris causa Śląska Akademia Medyczna – 2004 Uniwersytet Medyczny w Łodzi – 2008 | |||
Kierownik Zakładu Biochemii | |||
Instytut | |||
Okres zatrudn. |
1976–2006 | ||
Odznaczenia | |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Opublikował ponad dwieście czterdzieści prac badawczych w recenzowanych czasopismach naukowych. W latach 1973–1975 pracował jako Research Associate Professor w Vanderbilt University. Tam wspólnie z Fridolinem Sulserem sformułowali hipotezę β-downregulacji jako mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. W 1983 został laureatem Międzynarodowej Nagrody Anna-Monika II klasy za badania nad mechanizmami działania elektrowstrząsu. Poza zaburzeniami depresyjnymi wśród jego głównych zainteresowań badawczych były: pamięć, uzależnienia i choroby neurodegeneracyjne. Jego prace w dziedzinie biomedycyny były cytowane wiele tysięcy razy[3][4]. Został wybrany w skład Polskiej Akademii Umiejętności (w 1991 na członka korespondenta, w 1996 na członka czynnego), a w 2007 na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk.
W Instytucie Farmakologii PAN jako kierownik Zakładu Biochemii współpracował z młodszymi koleżankami i kolegami po fachu. Był promotorem w dziewięciu przewodach doktorskich. Był nauczycielem akademickim, popularyzatorem nauki, organizatorem życia naukowego i tłumaczem. W latach 1981–2002 był redaktorem naczelnym czasopisma Wszechświat, a w latach 1997–2001 i 2006–2008 członkiem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Prowadził wykłady otwarte dla publiczności. Opublikował jako autor i współautor kilka książek popularnonaukowych, w tym Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice (2010) i Sen Alicji, czyli jak działa mózg (2017)[uwaga 2]. Prowadził bloga Piękno neurobiologii (2010–2016). Publikował w mediach społecznościowych[uwaga 3].
Był zaangażowany w działalność kulturalną i społeczną. W latach 50. XX wieku był prelegentem dyskusyjnego klubu filmowego, jednym ze współtwórców Piwnicy pod Baranami (1954–1961), a pod nieobecność Piotra Skrzyneckiego także jej konferansjerem. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej, Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli, a od 1980 członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Od 1978 był zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie „Laborant”. Przez pół wieku utrzymywał znajomość z Janem Pawłem II.
Od lat 90. XX wieku działał na rzecz legalizacji marihuany i postulował szeroką depenalizację substancji psychoaktywnych używanych rekreacyjnie. Krytykował politykę ścigania konsumentów substancji zmieniających świadomość. Twierdził, że należy edukować i nieść pomoc osobom uzależnionym, a nie stosować metody policyjne. W 2002 roku w wyborach samorządowych bez powodzenia kandydował na prezydenta Krakowa (uzyskał 2375 głosów). W 2014 roku wziął udział w Marszu Wyzwolenia Konopi[5]. W latach 2010–2015 występował w magazynie mówionym Gadający Pies. Protestował przeciw rządom Zjednoczonej Prawicy.
Był doktorem honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, członkiem honorowym Indian Academy of Neurosciences i Oxford Neurological Society. Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 2017 roku w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku drogowym, w którym został potrącony przez samochód na przejściu dla pieszych. W 2022 ukazała się biografia Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce autorstwa Katarzyny Kubisiowskiej.