Języki Indii
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Zgodnie z danymi SIL (Ethnologue) na terenie Indii funkcjonuje 415 języków[1]. Różne instytucje stosują odmienne zasady ich klasyfikacji.
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „języki indyjskie”. Zobacz też: języki indoaryjskie. |
Badania statystyczne przeprowadzone w ramach ostatniego spisu powszechnego (Census of India 2001) stosowały dość płynne kryterium tzw. mother tongue (dialektu/języka używanego w dzieciństwie), oraz maksymalnie dwóch innych języków (languages), znanych respondentowi[2]. (Około 20% Hindusów posługuje się co najmniej dwoma językami.)[3] Wychodząc od 6661 nazw języków/dialektów (mother tongues) podanych przez respondentów, po ich analizie i tzw. racjonalizacji (niektóre języki/dialekty mogą mieć po kilka określeń) zredukowano liczbę mother tongues do 1635, pogrupowanych w 122 languages[4].
Niektóre z mother tongues to bardzo drobne języki plemienne, np. rodzina tybeto-birmańska na terenie Indii liczy ponad 200 języków typu mother tongues, których użytkownicy razem wzięci nie przekraczają 1% ludności Indii. Z drugiej strony inne mother tongues mogą liczyć dziesiątki milionów użytkowników, a mimo to nie uzyskać statusu języka (language). Tak stało się np. w przypadku języka bhodźpuri, który został włączony do języka hindi, chociaż wielu użytkowników tego języka twierdziło, że nie zna hindi[4].
Języki używane w Indiach można podzielić na sześć głównych rodzin:
1. Rodzina indoeuropejska (574 mother tongues, 73% mieszkańców Indii)[3]
- Jest to największa z rodzin językowych, dzieląca się na dwie podgrupy – języki indoaryjskie i języki dardyjskie. W pierwszej z tych grup odnajdujemy m.in. języki staroindoaryjskie (język wedyjski oraz sanskryt), języki średnioindoaryjskie (wśród nich różnorodne prakryty) oraz ogromną grupę języków nowoindoaryjskich (do nich należy m.in. hindi, urdu, bengalski, pendżabski etc.).
2. Rodzina drawidyjska (153 mother tongues, 24% mieszkańców)
- W tej rodzinie wyróżnia się grupę południową (tamilski, kannada, malajalam, toda), południowo-zachodnią (tulu), południowo-wschodnią (telugu), centralną (kolami), gondwańską (gondi), północno-wschodnią (kurukh, oraon) oraz grupę północno-zachodnią (brahui).
3. Rodzina austroazjatycka (65 mother tongues, ok. 6 mln)
- Wyróżnia się w jej obrębie grupę języków mundajskich (munda) oraz mon-khmer. Część języków z tej rodziny nie posiada własnego pisma.
4. Rodzina tybeto-birmańska (226 mother tongues, 0,73%)
- W Indiach dzieli się na trzy gałęzie: tybetańsko-himalajską (m.in. balti, ladakhi, newari, język tybetański), północno-asamską oraz asamsko-birmańską (m.in. bodo, garo, manipuri, mizo). Językami tymi posługują się przede wszystkim mieszkańcy Indii północno-zachodnich oraz północno-wschodnich, Sikkimu, Bhutanu, i Nepalu.
5. Rodziny wielkoandamańska i ongijska – autochtoniczne języki mieszkańców Andamanów – zob. języki andamańskie.
Wyróżnia się także język nihali (używany przez nieliczne grupy w centralnych Indiach), który nie należy do żadnej z wymienionych wyżej rodzin. Jest klasyfikowany jako język izolowany.