Kaponiera
rodzaj budowli fortyfikacyjnej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Kaponiera?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Kaponiera – przykryta budowla fortyfikacyjna o różnej konstrukcji, wykorzystywana do prowadzenia ostrzału skrzydłowego lub skośnego, służąca na ogół do obrony fosy, stosowana w fortyfikacji nowożytnej.
Zasadniczym przeznaczeniem kaponier jest obrona fosy, aczkolwiek wykorzystywano je także do ostrzału zapola (w austriackiej szkole fortyfikacyjnej) lub przedpola (w nowopruskiej). Typowa kaponiera jest niską, skazamatowaną budowlą, wtopioną w stok lub przeciwstok fosy. Jej wysokość nie przekracza wysokości wału, przy którym jest umieszczona. Wyposażona jest w stanowiska bojowe, przeznaczone do prowadzenia ognia w jednym lub dwóch kierunkach[1][2]. Czasem kaponierą nazywa się ogólniej zakrytą budowlę fortyfikacyjną służącą do prowadzenia ognia flankującego[3].
Wcześniejszą formą kaponiery była budowla w formie dwóch krótkich odcinków wałów, umieszczonych w poprzek fosy w fortyfikacji bastionowej. Mogły one służyć do osłaniania ogniem fosy (choć ta była głównie chroniona ostrzałem z barków bastionów), a główną funkcją było umożliwienie dokonania wypadu przejściem znajdującym się między wałami (zazwyczaj odkrytym)[4]. Konstrukcja taka nazywana jest także kaponierą forteczną[3].
Budowle te występują w różnych formach; rozróżnia się kaponiery:
- w zależności od położenia w dziele fortyfikacyjnym:
- względem fosy
- wewnętrzne (stokowe) – umieszczone przy stoku fosy; dostępne przez poternę od strony stoku;
- zewnętrzne (przeciwstokowe rewersowe) – umieszczone przy lub w przeciwstoku fosy; dostęp jest od strony przeciwstoku, czasem poterną prowadzącą pod dnem fosy;
- względem fosy innych elementów dzieła:
- względem fosy
- w zależności od kierunku prowadzenia ognia:
- pojedyncze (jednostronne) – w jedną stronę;
- podwójne (dwustronne) – w dwie strony[1].
Kaponiery pojedyncze nazywa się też półkaponierami[5][6][7].