Kościół Wschodu
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kościół Wschodu (syr. ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ ʿĒ(d)tāʾ d-Maḏn(ə)ḥāʾ) zwany także Kościołem nestoriańskim – chrześcijański kościół wschodni należący do tradycji syryjskiej. Początkowo jeden z wielu kościołów państwa perskich Sasanidów rozprzestrzenił się na Azję. Między IX, a XIV wiekiem stał się największym z chrześcijańskich kościołów, jeśli chodzi o zasięg geograficzny – jego diecezje rozciągały się od Morza Śródziemnego do Chin i Indii.
Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||||||
Chrześcijaństwo └ Kościoły wschodnie └ Kościoły przedefeskie | |||||||||||
Ustrój kościelny | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Obrządek | |||||||||||
Prądy teologiczne | |||||||||||
|
Kościołowi Wschodu przewodzili patriarchowie, których rodowód wedle tradycji sięgał apostołów. Liturgicznie działał wedle rytu chaldejskiego, zaś teologicznie był powiązany z doktryną nestoriańską, kładącą nacisk na wyjątkowość boskiego i ludzkiego aspektu Jezusa. Doktryna oraz jej twórca, Nestoriusz (386–451) zostali potępieni przez sobór efeski w 431 roku, co doprowadziło do schizmy oraz ucieczki wielu zwolenników Nestoriusza do Persji. Zamieszkujący ten kraj chrześcijanie przyjęli uciekinierów i z czasem zaadaptowali ich poglądy przez co był często nazywany Kościołem Nestoriańskim.
Pod panowaniem Sasanidów liczebność wiernych rosła, a po podboju islamskim zostali uznani jako dhimmi i objęci ochroną. Od VI wieku nestorianie rozrośli się znacznie, zakładając społeczności w Indiach (Chrześcijanie Świętego Tomasza), Azji Środkowej (zwłaszcza wśród plemion mongolskich) i Chinach za panowania dynastii Tang. W wiekach XIII i XIV, pod panowaniem imperium mongolskiego nestorianie znaleźli się u szczytu ekspansji geograficznej.
Od XIV wieku rozpoczął się powolny upadek Kościoła Wschodu, wywołany wpływami zewnętrznymi. Imperium mongolskie rozpadło się na pomniejsze, często zwaśnione państwa, dynastia Ming obaliła potomków Kubiłaja-chana i wydaliła chrześcijan oraz innych obcych kulturowo (w tym manichejczyków), zaś wielu zamieszkujących Środkową Azję Mongołów przyjęło islam. Muzułmański przywódca Mongołów Timur Chromy (1336–1405) prawie do szczętu wytępił chrześcijan zamieszkujących Persję – chrześcijaństwo nestoriańskie zostało w wielkiej części ograniczone do Górnej Mezopotamii oraz Wybrzeża Malabarskiego. Schizma z XVI wieku wyłoniła odrębne kościoły – Asyryjski Kościół Wschodu, oraz pozostające w unii ze Stolicą Apostolską Kościół chaldejski i kościoły wschodnie.