Kultura sudowska
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kultura sudowska – kultura archeologiczna epoki żelaza, na terenie obecnej północno-wschodniej Polski, południowo-zachodniej Litwy i wschodniej Białorusi. Funkcjonowała do VI–VII wieku. Jest zaliczana do kręgu kultur zachodniobałtyjskich. Termin stworzony przez Mariana Kaczyńskiego[1].
Stanowiska tej kultury spotykane są na terenie wschodnich Mazur, Suwalszczyzny w dorzeczu Czarnej Hańczy i na Równinie Augustowskiej. Zaczęła formować się u schyłku wczesnego okresu wpływów rzymskich (zapewne w połowie II wieku) w rejonie Gołdapi, ale rozwinęła się na początku młodszego okresu wpływów rzymskich. Trwała przynajmniej do połowy późnego okresu wędrówek ludów a więc do końca VI wieku. W połowie VII w. we wszystkich skupiskach osadniczych kultury sudowskiej, w tym także w rejonie Szurpił i Konikowa, zostaje porzucony zwyczaj chowania zmarłych na cmentarzyskach kurhanowych. Od tego momentu aż do okresu wikińskiego na omawianym terenie obrządek pogrzebowy pozostaje nieuchwytny. Nie da się wykluczyć, że część funkcjonujących jeszcze w okresie wędrówek ludów ośrodków mogła przetrwać do przełomu VII/VIII w., a nawet dalej, ale osadnictwo uległo tu rozdrobnieniu i rozproszeniu, nie stanowiąc poważnego czynnika kulturowego, politycznego i ekonomicznego. Taki stan rzeczy był wynikiem kryzysu kultury sudowskiej i załamania się antycznych układów społeczno-gospodarczych.
Kultura sudowska utożsamiana jest ze znanym z przekazów pisanych plemieniem Sudawów. Tereny te były od IX wieku zasiedlone przez bałtyjskie plemiona Jaćwingów, które bywają podobnie określane. Brak jest jednak podstaw naukowych, aby jej autorstwo przypisywać Jaćwingom[1].
Ludność praktykowała chowanie zmarłych w kamiennych kurhanach. Na początku, w grobach „centralnych” w kurhanach liczne są pochówki szkieletowe, które w ciągu młodszego okresu rzymskiego stopniowo zanikają na rzecz ciałopalenia. Dla okresu wędrówek ludów charakterystyczne są kurhany tzw. rodzinne (rodowe) z wieloma pochówkami popielnicowymi wkopanymi w nasypy.
Kultura sudowska dzieli się na trzy wyraźne części: grupę suwalską (wschodnią), gołdapską (zachodnią) i najmniejszą augustowską (południową). Różnią się one nieco od siebie cechami obrządku pogrzebowego, np. w grupie gołdapskiej nie stosowano obrządku szkieletowego ale wyłącznie ciałopalny a w grupie augustowskiej w młodszym okresie rzymskim nie ma kurhanów.