Lizander
spartański dowódca / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Lizander (stgr. Λύσανδρος; ?–395 p.n.e.) – spartański dowódca i polityk.
Ten artykuł dotyczy spartańskiego wodza i polityka. Zobacz też: inne znaczenia tego terminu. |
Miejsce urodzenia | |||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
395 p.n.e. | ||
Przebieg służby | |||
Stanowiska |
nauarch (dowódca floty spartańskiej) | ||
Główne wojny i bitwy | |||
|
W roku 407 p.n.e., w końcowej fazie wojny peloponeskiej został nauarchą – naczelnym wodzem floty spartańskiej[1]. Wówczas to dzięki dobrym układom z Cyrusem Młodszym rozbudował i zapewnił finansowanie floty Związku Peloponeskiego z perskich środków[2]. Zimą 407/406 p.n.e. pokonał ateńską flotę Alkibiadesa (nieobecnego w czasie samej bitwy) w bitwie pod Notion[3]. W następnym roku zakończyła się jego kadencja dowódcy floty i został nim niechętny Persom Kallikratidas, który jednak poniósł klęskę i zginął w bitwie z Ateńczykami pod Arginuzami[4]. W 405 p.n.e. Lizander został formalnie zastępcą nowego nauarchy Arakosa, lecz faktycznie to on był dowódcą[5]. W ciągu lata, dzięki funduszom od Cyrusa, rozbudował flotę peloponeską do 180 jednostek[5]. Później ruszył w rejon Hellespontu, gdzie zdobył Lampsakos i w bitwie u ujścia Ajgospotamoj rozbił flotę ateńską[6]. Po tym zwycięstwie popłynął na Morze Egejskie, gdzie usuwał ateńskie garnizony i instalował spartańskich zarządców, a następnie skierował swoją flotę do ateńskiego portu w Pireusie[7]. Tam po długich negocjacjach z Theramenesem przyjął kapitulację Aten[7]. Z Pireusu popłynął na Samos i zmusił wyspę do kapitulacji, kończąc tym samym wojnę peloponeską[8].
Lizandrowi przypadła główna rola w demontażu ateńskiego imperium, które starał się zastąpić spartańskim lub być może własnym[9]. Na terenach kontrolowanych przez pokonanego wroga ustanawiał harmostów (spartańskich rezydentów) i dekarchie (komisje dziesięciu), ściągał także na wzór Aten trybut[10]. Elita Sparty zaniepokoiła się rosnącą pozycją Lizandra, odwołano go, a zbudowany przez niego porządek wkrótce rozleciał się[9].
W roku 395 p.n.e. w czasie wojny korynckiej zginął w walce z Beotami w bitwie pod Haliartos[11].
Na Samos ustanowiono jego kult[12].