Mit o długowieczności Hunzakuts
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Mit o długowieczności Hunzakuts – odnosi się do mieszkańców księstwa Hunzy w zachodnim Karakorum, nazywających siebie w języku buruszaski Hunzakuts[1] (Hunzukuts lub Hunzakuc, zależnie od systemu zapisu), o których w latach 30. XX w. powstało niepoparte badaniami ani statystyką mniemanie, że zachowują doskonałe zdrowie do niebywale późnej starości. Udział w powstaniu tego miała Emily Lorimer dzięki sielankowym opowieściom o pobycie w gościnie u władcy Hunzy, które ukazywały się w popularnych brytyjskich magazynach. Idea związku długowieczności z dietą opartą na owocach, zbożach i warzywach podchwycona została przez Ralpha Birchera, syna twórcy recepty musli i wpływowego dietetyka Maxa Birchera-Bennera. Wydana w 1942 książka Ralpha Birchera o długowiecznych Hunzakuts dała początek światowej karierze tego mitu. Według niego mieszkańcy Hunzy dożywają bardzo późnej starości, pozostając przy tym zdrowi, pełni energii i radości życia, dzięki spożywaniu naturalnych produktów z ekologicznie uprawianego rolnictwa, przeważnie w formie surowej i niemal bez udziału mięs, oraz dzięki okresom postu. Prowadzone później badania medyczne nie potwierdziły wyjątkowego, ponadprzeciętnego zdrowia mieszkańców Hunzy, a o ich długowieczności nie mogły zaświadczyć żadne dokumenty, ponieważ buruszaski był do niedawna językiem jedynie mówionym, a Buruszowie pozostawali niepiśmienni. Mit o długowieczności, rozbudowany dalej w mit o Hunzie jako krainie powszechnej szczęśliwości, okazał się jedną z głównych atrakcji turystycznych (obok otaczających Hunzę gór). Był on wspierany w połowie XX w. przede wszystkim przez rządzącego Hunzą Jamala Chana, który razem ze swym najbliższym otoczeniem ciągnął z ruchu turystycznego wielorakie korzyści, także materialne. Wraz z rozwiązaniem księstwa w 1974 r., zmianami politycznymi i gospodarczymi w regionie, a przede wszystkim wzrostem wiedzy, siła oddziaływania mitu osłabła[2].
Wydana w 2020 r. monografia Hunza Matters[3] autorstwa niemieckiego geografa i antropologa Hermanna Kreutzmanna[4] zawiera liczne szczegółowe opisy historycznego tła narodzin mitu o księstwie Hunzy jako krainie szczęśliwości długowiecznych mieszkańców, ukazuje wewnętrzne mechanizmy w państwie Hunzy, które sprzyjały nabraniu przez ten mit ogólnoświatowej popularności oraz daje szczegółowy obraz funkcjonowanie zaprzeczającej mu rzeczywistości. W ocenie H. Kreutzmanna: „Ludzie z zewnątrz wnieśli do doliny własne oczekiwania i zapatrywania, czego rezultatem okazała się cyniczna konstelacja propagująca mit długowieczności na obszarze dotkniętym poważnym niedostatkiem żywności i okresami głodu. Odwiedzający Karakorum w poszukiwaniu Shangri-La podnieśli Hunzę do statusu państwa szczęścia, bezpieczeństwa, porządku i zadowolenia, statusu wykorzystywanego przez elitę rządzącą do ciągnięcia zysków z przemysłu turystycznego. Mity wkraczające do Doliny Hunzy spoza jej obszaru wywyższały jedną grupę – Buruszów z centralnej części doliny – kosztem deprecjonowania innych. Wśród dyskryminowanych grup znaleźli się mieszkańcy Nagiru i Wachowie. Mit, który przyszedł z zewnątrz, dojrzał z czasem, by zostać zinstrumentalizowany przez tych wewnątrz kraju”[5].