Pokój mełneński
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Pokój mełneński – zawarty 27 września 1422 roku w Mełnie, koło Radzynia pomiędzy Królestwem Polski, Wielkim Księstwem Litewskim a zakonem krzyżackim. Zawarcie pokoju było następstwem postawionej alternatywy wielkiemu mistrzowi przez stany pruskie państwa zakonnego, przerażone perspektywą wyniszczenia kolejnych obszarów w wojnie golubskiej i groźby głodu: albo podpisze pokój, albo utraci ich lojalne poparcie. Do pokoju mełneńskiego dołączona została klauzula mówiąca o tym, że gwarantami tego pokoju zostają stany obu stron, a stany pruskie - czyli szlachta poszczególnych ziem i zorganizowane mieszczaństwo miast zakonnych, uzyskują w ten sposób legalizację prawa oporu przeciw Zakonowi czyli możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa, w wypadku złamania traktatu przez Zakon[1].
Na jego mocy Litwa otrzymała wieczystą rezygnację zakonu ze Żmudzi, terytorium na lewym brzegu rzeki Niemen oraz dostęp do Bałtyku w rejonie Połągi. Polska otrzymała drobne nabytki terytorialne i odzyskała Nieszawę, Orłowo, Murzynno i Nowąwieś, jednocześnie ponownie rezygnując z ziem Pomorza Gdańskiego oraz ziemi chełmińskiej i michałowskiej. Krzyżacy zobowiązali się zburzyć zamek w Małej Nieszawce nad Wisłą[2]. Dostęp Litwy do Bałtyku odciął ziemie zakonu od Inflant, co w rezultacie położyło kres planom utworzenia państwa prusko-inflanckiego. Było to najważniejszym osiągnięciem wojen Litwy z zakonem krzyżackim w latach 1409–1422. Z drugiej strony Litwa nie uzyskała kontroli nad ujściem Niemna.
Ponadto traktat pokojowy wyznaczał na kilkaset lat granicę pomiędzy Polską, Litwą i Prusami w obszarze Wielkiej Puszczy. Litwini uzyskali na niekorzyść Zakonu Puszczę Sudawską (obecnie Augustowską), która znalazła się w obszarze Podlasia.
Jak napisał Paweł Jasienica, pokój melneński zamknął i zakończył dwieście lat trwający okres wojen litewsko-krzyżackich
[3].
Natomiast tak wyniki pokoju ocenił znawca epoki Jagiellońskiej, Ludwik Kolankowski: Nie czynił więc i ten pokój zadość żywotnym Polski postulatom, ale (…) miał swoje wielkie znaczenie jako początek faktycznej likwidacji krzyżackiego państwa, a w każdym razie, jako koniec jego ekspansji
[4].
- Zobacz też kategorię: Sygnatariusze pokoju mełneńskiego 1422.