Poziom organiczny
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Poziom lub warstwa organiczna – poziom glebowy lub warstwa glebowa, w których nagromadzona materia organiczna, o różnym stopniu przeobrażenia i rozkładu, stanowi znaczną część objętości materiału i decyduje o ich strukturze i właściwościach fizykochemicznych.
Sposób wyróżniania i nazywania poziomów (warstw) organicznych zależy od zastosowanej klasyfikacji gleb, zmieniał się on również w czasie. W szerokim rozumieniu są to wszystkie poziomy (warstwy) składające się z materiału organicznego, tzn. zawierającego przynajmniej 12-20% węgla organicznego (20-35% materii organicznej). Od ich miąższości (grubości) zależy, czy dana gleba będzie zaliczona do gleb organicznych. W takim rozumieniu do poziomów organicznych zalicza się np. poziomy organiczny, torfowy, murszowy, bagienny lub niektóre poziomy osadów limnicznych. W zależności od zastosowanej klasyfikacji poziom organiczny (warstwa organiczna) w węższym rozumieniu, czyli posiadający nazwę "poziom organiczny" i zazwyczaj oznaczany dużą literą O, może składać się z większości typów materiałów organicznych (jak w piątym wydaniu systematyki gleb Polski) lub jedynie z niektórych (jak w Soil Taxonomy), gdy inne są wydzielane pod własnymi nazwami, jak pokazano powyżej.
Akumulacja dużej ilości materii organicznej odbywa się w dwóch typach środowisk:
- w warunkach anaerobowych, podmokłych, podtapianych, z niedostatkiem tlenu, wet conditions, czyli takich gdzie materiał jest nasycony wodą w ciągu 30 kumulatywnych dni lub dłużej w roku normalnym, gdzie powstają takie materiały jak torf i muł, a po odwodnieniu (czyli zmianie warunków na bardziej suche) również mursz.
- w warunkach aerobowych, dobrego natlenienia, dry conditions, czyli takich, gdy materiał jest nasycony wodą krócej niż 30 kumulatywnych dni w roku normalnym, gdzie powstaje warstwa ściółki leśnej.
Pierwotnie wszystkie poziomy lub warstwy zawierające mniej lub bardziej przetworzoną materię organiczną nazywano poziomem akumulacyjnym lub poziomem próchnicznym. Precyzując rodzaj próchnicy rozróżniano, czy jest to próchnica czarnoziemna, czarna, bielicowa, torfowa lub inna[1]. W Polsce dopiero na początku lat 70. XX w., wraz z trzecim wydaniem systematyki gleb Polski, wyraźnie rozdzielono poziom ściółki (A0), poziom próchniczny (akumulacyjny; A1), poziom murszowy (M), torfowy (T), gytiowy (Gt) i mułowy (Mł). Do rozróżnienia pomiędzy nimi nie stosowano wartości liczbowych, a jedynie, ocenioną przez badacza, genezę danego poziomu[2]. Poziom organiczny wyróżniany na podstawie konkretnej wartości procentowej materii organicznej wszedł do polskiego gleboznawstwa pod koniec lat 80. XX w. wraz z czwartym wydaniem systematyki gleb Polski.