Przełęcz Legionów
przełęcz w Gorganach / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Przełęcz Legionów[1] (także Rogodze Wielkie; ukr. перевал Легіонів, perewał Łehioniw) – przełęcz w Karpatach Wschodnich o wysokości 1110 m n.p.m.
Znajduje się ponad wsią Rafajłowa pomiędzy szczytem Taupiszyrka (1503 m n.p.m.) w masywie Sywuli a Połoniną Czarną.
Sąsiednimi przełęczami w głównym grzbiecie Karpat są: na zachodzie Przełęcz Wyszkowska, na wschodzie Przełęcz Jabłonicka.
W październiku 1914 roku legioniści 3pp. wybudowali przez tę przełęcz trasę pozwalającą na przeprowadzenie głównych sił uderzeniowych[2]. Wkrótce po wybudowaniu trasa została nazwana Drogą Legionów, a przełęcz otrzymała urzędową nazwę Przełęcz Legionów[2]. Na przełęczy znajduje się Krzyż Legionów, a w pobliżu – po zakarpackiej stronie – Cmentarz Legionów.
Na tablicy kamiennej pod krzyżem od polskiej strony widnieje napis[3]:
"Młodzieży polska,
patrz na ten krzyż!
Legjony polskie
dźwignęły go wzwyż,
Przechodząc góry,
lasy i wały
Do Ciebie Polsko,
i dla twej chwały."
Autorem tych słów był legionista Adam Szania – z zawodu rzeźnik[4].
W niektórych źródłach używana jest dla przełęczy także zamiennie nazwa Pantyrska[5]. Prawdopodobnie wynika to z błędu na mapach austro-węgierskich, gdzie pobliski wierzchołek Pantyru był opisany jako Pantyr Pass[6].