Przełęcz pod Kopą
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Przełęcz pod Kopą, Niżnia Przełęcz pod Kopą (słow. Kopské sedlo, niem. Kopapass, Kopasattel, węg. Kopa-hágó[1][2]) – szeroka, trawiasta przełęcz na Słowacji, w głównej grani Tatr, położona na wysokości 1753 m[3] (według wcześniejszych pomiarów 1750[4][5][6] lub 1749[1][7] m). Przełęcz znajduje się na granicy pomiędzy Tatrami Wysokimi i Bielskimi[6].
Ten artykuł dotyczy przełęczy w Tatrach Bielskich. Zobacz też: Przełęcz pod Kopą Kondracką. |
Przełęcz pod Kopą z Zadnich Koperszadów. Od lewej: Niżnia Przełęcz pod Kopą, Mała Biała Kopka, Pośrednia Przełęcz pod Kopą | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Wysokość |
1753 m n.p.m. | ||
Pasmo | |||
Sąsiednie szczyty | |||
49°13′45,6″N 20°13′12,9″E | |||
|
Poprowadzono przez nią znakowany szlak turystyczny, łączący Dolinę Zadnich Koperszadów (Zadné Meďodoly, odgałęzienie Doliny Jaworowej) z Doliną Białych Stawów (dolina Bielych plies, odgałęzienie Doliny Kieżmarskiej). Zbocza zachodnie z przełęczy opadają do Zadnich Koperszadów, zaś wschodnie do Doliny Przednich Koperszadów (Predné Meďodoly), innego odgałęzienia Doliny Kieżmarskiej, od Doliny Białych Stawów oddzielonego Bielską Kopą[4].
Przełęcz pod Kopą znajduje się pomiędzy znajdującym się w Tatrach Wysokich Jagnięcym Szczytem (Jahňací štít) oraz Koperszadzką Granią a należącym do Tatr Bielskich Szalonym Wierchem (Hlúpy vrch), a dokładniej Szaloną Kazalnicą w jego południowej grani[4]. Jest nietypowo ukształtowaną przełęczą – stanowi miejsce, w którym spotykają się trzy granie, tworząc trzy obniżenia grzbietów. Najniższym punktem siodła jest Niżnia Przełęcz pod Kopą (Kopské sedlo, 1753 m) i do tego punktu odnosi się nazwa Przełęcz pod Kopą. Dwa pozostałe obniżenia to Pośrednia Przełęcz pod Kopą (Zadné Kopské sedlo, 1767 m) i Wyżnia Przełęcz pod Kopą (Predné Kopské sedlo, 1780 m). Przełęcze Pośrednia i Niżnia leżą w grani głównej, pomiędzy nimi zaś znajduje się Mała Bielska Kopa (Kopský hrb, 1771 m). Przełęcz Wyżnia znajduje się w bocznym grzbiecie i oddziela Koperszadzką Grań od Bielskiej Kopy. Grzbiet Kopy łączy się z główną granią ok. 100 m na południe od Pośredniej Przełęczy pod Kopą[6][4]. Pomiędzy trzema siodłami Przełęczami pod Kopą rozciąga się trawiasta ubocz nazywana Koperszadzką Płaśnią (Kopská pláň)[1].
Przełęcz jest wyrzeźbiona w miękkich skałach dolnotriasowych. Na tutejszych stokach często można spotkać kozice, przez siodło przechodzą okresowo niedźwiedzie i jelenie[7].
Przejście było znane i używane od dawna, stanowi jedno z najdogodniejszych przejść przez Tatry. Korzystali z niego pasterze i myśliwi, przemieszczający się np. między Jaworzyną Spiską a Doliną Kieżmarską. Już w XVI wieku pasterze z Białej Spiskiej przepędzali tędy owce pomiędzy sąsiednimi dolinami. Połączenie przez Przełęcz pod Kopą należało do długiego szlaku nazywanego Polskim Chodnikiem i łączącego polanę Biała Woda z Doliną Kieżmarską. Pierwsze odnotowane przejścia:
- letnie – Jakob Buchholtz i członkowie komisji cesarskiej, 1751 r.,
- zimowe – Theodor Wundt i przewodnik Jakob Horvay, 16 kwietnia 1884 r.[1]
Jeden z członków wyprawy z 1751 r. stwierdził, że „w życiu nie wiedział nic bardziej uroczego” niż widok z Przełęczy pod Kopą. W latach 1766–68 w rejonie przełęczy zbierał rośliny brat Cyprian z Czerwonego Klasztoru[7].
Nazwa przełęczy pochodzi od leżącej w pobliżu Bielskiej Kopy. Pojawiła się w obecnej formie ok. 1880 r., przedtem używano licznych innych nazw: Przełęcz za Kopą, Przełęcz przez Kopę, Przełęcz z Kopą, Przełęcz Kopy, Przełęcz Kopa, Kopa, Przełęcz Skopa, Koperszadzka Przełęcz, Jaworzyńska Przełęcz, Bielska Przełęcz z Kopą, Siodło, Siodło Kopa. Dawne nazwy w innych językach to czeskie Průsmyk u Kopy, niemieckie Kupferschächtesattel, Kupferpass, Kupfersattel, Schächtengrat, Schächtergrat, Schächtner Grat, Sattel, Großer Sattel, Sattelpass, Skopa Pass, Kupa-Pass, Durlsberger Sattel, węgierskie Nyereg, Kopa-szoros, Durlsbergi-nyereg[1][2].
- Widok z Jagnięcego Szczytu
- Przełęcz pod Kopą i widok na Tatry Wysokie
- Niżnia Przełęcz pod Kopą, w tle Szalony Wierch, po lewej Hawrań