Ruch antynikotynowy w III Rzeszy
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Ruch antynikotynowy w III Rzeszy – zbiór działań administracyjno-propagandowych przeprowadzonych przez władze III Rzeszy w latach 30. i wczesnych latach 40. XX w., których celem było ograniczenie palenia tytoniu przez ludność tego kraju.
Gdy niemieccy lekarze jako pierwsi odkryli związek pomiędzy paleniem tytoniu a rakiem płuca[1], władze III Rzeszy zapoczątkowały zakrojony na szeroką skalę ruch antynikotynowy[2] i przeprowadziły pierwszą w historii najnowszej[3] publiczną kampanię przeciwko paleniu. Ruchy antynikotynowe rosły w siłę w wielu krajach od początku XX wieku[4][5], ale odnosiły niewielkie sukcesy, z wyjątkiem Niemiec, w których kampania ta była wspierana przez rząd po tym, jak naziści doszli do władzy[4]. Była to największa tego typu kampania na świecie[6]. Przywództwo narodowych socjalistów potępiało palenie[7], co uwidoczniło się np. w otwartej krytyce tego nałogu, jaką wyraziło kilku przywódców NSDAP[6]. Pod rządami nazistów przeprowadzono też intensywny program badań nad skutkami palenia tytoniu i jego wpływem na zdrowie[8][9]. Wśród czynników motywujących kampanię, która była powiązana zarówno z antysemityzmem, jak i rasizmem, była również nazistowska polityka rozrodcza[10] i osobista niechęć Adolfa Hitlera do tytoniu[11].
Nazistowska kampania antynikotynowa obejmowała zakaz palenia w tramwajach, autobusach i pociągach szybkiej kolei miejskiej[6], promowanie wychowania zdrowotnego[12], ograniczanie racji papierosowych dla żołnierzy Wehrmachtu, organizację wykładów na temat zdrowia dla żołnierzy i podwyższanie opodatkowania tytoniu[6]. Narodowi socjaliści wprowadzili też ograniczenia dotyczące reklamowania tytoniu i palenia w miejscach publicznych oraz regulacje dotyczące restauracji i kawiarń[6]. Ruch antynikotynowy nie odniósł wielkich efektów w początkowym okresie nazistowskiego reżimu, a w latach 1933–1939 konsumpcja tytoniu nawet wzrosła[11], od 1939 do 1945 liczba palących wśród personelu wojskowego stopniowo jednak się zmniejszała[9]. Nawet pod koniec XX wieku ruch antynikotynowy w powojennych Niemczech nie osiągnął takiego poziomu skuteczności oddziaływania, jaki miała kampania antynikotynowa w czasach nazizmu[11].