Serce człowieka
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Serce człowieka (łac. cor, cordis, gr. kardia) – mięśniowy narząd, stanowiący element układu krwionośnego, którego zadaniem jest pompowanie krwi do naczyń krwionośnych[1][2]. Krew dostarcza ustrojowi tlen i składniki odżywcze, a także współuczestniczy w usuwaniu produktów metabolizmu[3]. U ludzi serce zlokalizowane jest pomiędzy płucami, w środkowej części klatki piersiowej[4].
cor | |
Serce człowieka | |
Tętnice |
aorta[uwaga 1], pień płucny i prawa i lewa tętnica płucna[uwaga 2], tętnica wieńcowa prawa, tętnica wieńcowa lewa[uwaga 3] |
---|---|
Żyły |
żyła główna dolna, żyła główna górna[uwaga 4], prawe i lewe żyły płucne[uwaga 5], żyła serca wielka, żyła serca średnia, żyła serca mała, żyły sercowe przednie[uwaga 6] |
Nerwy |
U człowieka, tak jak u innych ssaków serce podzielone jest na cztery jamy: położone u góry dwa przedsionki, prawy i lewy oraz leżące poniżej nich dwie komory, prawą i lewą[5][6]. Prawy przedsionek i prawą komorę przyjęło się razem nazywać sercem prawym, natomiast lewy przedsionek i lewa komora są łącznie nazywane sercem lewym[7]. Dzięki zastawkom, zapobiegającym cofaniu się krwi, zdrowe serce pompuje ją tylko w jednym kierunku[4]. Serce jest zamknięte w ochronnym worku, zwanym osierdziem (pericardium), które w warunkach fizjologicznych zawiera niewielką ilość płynu. Ściana serca składa się z trzech warstw: nasierdzia (epikardium), śródsierdzia zbudowanego z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej typu sercowego (miokardium) i wsierdzia (endokardium)[8].
Serce pompuje krew zgodnie z rytmem narzuconym przez komórki bodźcotwórcze w węźle zatokowo-przedsionkowym. Generuje on impulsy elektryczne biegnące do węzła przedsionkowo-komorowy i z niego szerzące się dalej układem bodźcoprzewodzącym, wywołując skurcze całego serca. Serce otrzymuje krew ubogą w tlen, pochodzącą z krążenia systemowego (krwiobiegu dużego), która przez żyłę główną górną i dolną trafia do prawego przedsionka, a z niego do prawej komory. Stąd pompowana jest do krążenia płucnego (krwiobieg mały). W płucach przyjmuje tlen, a oddaje dwutlenek węgla. Krew utlenowana wraca do lewego przedsionka, pokonuje lewą komorę i zostaje wypompowana przez aortę do krążenia systemowego - tam tlen zostaje wykorzystany w procesie oddychania wewnątrzkomórkowego i zwrócony do krążenia w dwutlenku węgla[3]. Częstość akcji serca wynosi około 72 uderzenia na minutę[3]. Ćwiczenia fizyczne czasowo zwiększają częstość uderzeń serca, ale długotrwałe uprawianie sportu przyczynia się do zmniejszenia częstotliwości spoczynkowej serca i jest dla serca zdrowe[3].
Choroby układu krążenia były najczęstszą przyczyną śmierci w 2008 roku, przyczyniając się do 30% śmierci[9][10]. Trzy czwarte z tych zgonów spowodowane były chorobą naczyń wieńcowych lub udarem[9]. Czynniki ryzyka obejmują m.in.: palenie, nadwagę, zaniechanie ćwiczeń fizycznych, wysoki poziom cholesterolu, wysokie ciśnienie tętnicze i źle kontrolowaną cukrzycę. Choroby układu krążenia zazwyczaj przebiegają bezobjawowo, lecz mogą być też przyczyną bólu w klatce piersiowej bądź duszności. Diagnoza stawiana jest na podstawie wywiadu chorobowego, osłuchiwania czynności serca stetoskopem, EKG i USG[4]. Specjalizacją zajmującą się chorobami serca jest kardiologia, jednak ich leczeniem zajmują się także lekarze innych specjalności[10].