Skrytoskrzydłe
klad owadów z podgromady uskrzydlonych / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Skrytoskrzydłe[1] (Endopterygota, syn. Holometabola) – klad owadów z podgromady uskrzydlonych i infragromady nowoskrzydłych. Charakteryzują się miękkim ciałem i brakiem widocznych zewnętrznie zalążków skrzydeł w stadiach larwalnych oraz występowaniem w rozwoju stadium poczwarki – są to owady o przeobrażeniu zupełnym (holometaboliczne). Grupa ta obejmuje większość (80–85%) współcześnie żyjących owadów – jest więc najliczniejszą w gatunki linią rozwojową zwierząt. Tradycyjnie owady holometaboliczne przeciwstawiane są owadom o przeobrażeniu niezupełnym (hemimetabolicznym).
Endopterygota | |||
Sharp, 1898 | |||
Sialidae sp. | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
(bez rangi) | Dicondylia | ||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
(bez rangi) | Eumetabola | ||
(bez rangi) | skrytoskrzydłe | ||
Synonimy | |||
| |||
| |||
|
Występowanie stadium poczwarki nie jest jednoznaczną cechą diagnostyczną tej grupy, ponieważ rozwinęło się niezależnie u niespokrewnionych z Holometabola mączlikowatych (Aleyrodidae), piersiodziobych (Sternorrhyncha) i wciornastków (Thysanoptera). Zbliżone stadia przedimaginalne występują też u kilku innych grup owadów. Szczególną cechą Holometabola jest występowanie w ciele większości larw (wyjątkiem są wachlarzoskrzydłe) wewnętrznych zalążków skrzydeł w postaci tarcz imaginalnych[2], co tłumaczy nazwę Endopterygota (endo- wewnątrz, pterygotos uskrzydlony).
Klad obejmuje rzędy[3]:
- Coleoptera – chrząszcze
- Diptera – muchówki
- Hymenoptera – błonkoskrzydłe
- Lepidoptera – motyle
- Mecoptera – wojsiłki
- Megaloptera – wielkoskrzydłe
- Neuroptera – sieciarki
- Raphidioptera – wielbłądki
- Siphonaptera – pchły
- Strepsiptera – wachlarzoskrzydłe
- Trichoptera – chruściki
Przypuszczalna filogeneza owadów holometabolicznych:
Holometabola |
| ||||||||||||||||||
Według McKenna i in. Hymenoptera jest taksonem siostrzanym dla pozostałych Holometabola[3].
Pozycja filogenetyczna Strepsiptera nie została jednoznacznie ustalona. Badania genetyczne i analizy morfologiczne wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z Neuropterida i Coleoptera, ale ich pozycja w kladzie Neuropteroidea wymaga potwierdzenia[3].