Styl narodowy
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Styl narodowy – styl poszukiwany w krajach europejskich w XIX i na początku XX wieku, zwłaszcza w architekturze i rzemiośle, który opierałby się na formach specyficznych dla danego państwa i który w sposób świadomy dla twórcy dzieła i jego odbiorcy byłby nośnikiem pewnych idei: narodowościowych czy czasem nawet nacjonalistycznych[1]. Szczególnie chętnie sięgano do form zaczerpniętych ze sztuki ludowej i rodzimej bądź z przeszłości.
Próby stworzenia stylu narodowego były wynikiem rodzącej się świadomości narodowej, rosnącego zainteresowania historią i tradycją (w tym także architekturą ludową) i eklektycznej postawy ówczesnych architektów. Tym niemniej samo wykorzystanie wzorów z przeszłości nie było wystarczające, by uznać je za próbę stworzenia stylu narodowego; niezbędny był drugi czynnik – polityczny[1]. Style narodowe mogły być zarówno narzędziem utrwalania dominacji i akcentowania jedności[2], jak i reakcją obronną i próbą zaznaczenia własnej odrębności.
Dążenia do stworzenia stylu narodowego występowały w całej niemal Europie (zwłaszcza w Niemczech i Europie Środkowo-Wschodniej: w Czechach, Węgrzech, Rumunii, Skandynawii, Rosji, Polsce), a także poza nią (np. w USA, Japonii czy Turcji[3]). Zdaniem Jánosa Gerle potrzeba poszukiwania stylu narodowego pojawiała się bądź w krajach niewielkich w momencie zwrotnym dla ich niezależności (np. Katalonia, Irlandia) bądź w krajach, które aspirowały do odgrywania większej roli, niż w rzeczywistości odgrywały (np. Niemcy i Rosja)[4].
Postulat stworzenia stylu narodowego realizowany był na trzech poziomach: prostego wprowadzania do dzieła elementów rodzimych (ludowych bądź z przeszłości), wypracowywania całego stylu, opartego na przekształconych formach dawnych lub ludowych i tworzenia zupełnie nowego, oryginalnego stylu[5].