Szymon Budny
polski i białoruski działacz reformacyjny, pastor braci polskich, pisarz / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Szymon Budny?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Szymon Budny (łac. Simon Budnii, Budnius, Budnaeus; biał. Сымон Будны, Symon Budny; ur. prawd. w 1530, zm. 13 stycznia 1593 w Wiszniewie) – polsko-białoruski uczony i działacz reformacyjny, pastor początkowo kalwiński, następnie ariański, hebraista, biblista, tłumacz Biblii na język polski, pisarz, teolog i jeden z głównych przedstawicieli braci polskich w Wielkim Księstwie Litewskim. Pisał w języku białoruskim, po polsku i po łacinie.
Szymon Budny w piekle – rycina z pamfletu jezuity Stanisława Reszki | |||
Data urodzenia |
1530 (?) | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
13 stycznia 1593 | ||
Zawód, zajęcie |
pisarz, tłumacz, teolog braci polskich | ||
|
Budny był tłumaczem Biblii nieświeskiej (1572) – pierwszego kompletnego tłumaczenia Pisma Świętego na język polski z języków oryginalnych – z hebrajskiego i greckiego[1]. Wywarł wpływ na rozwój języka białoruskiego[2][3][4], będąc m.in. autorem Katechizmu nieświeskiego (1562), jednej z pierwszych książek drukowanych w języku białoruskim[5].
Jego studia nad językiem hebrajskim przyczyniły się do rozwoju biblistyki, wywierając wpływ również na późniejszych badaczy żydowskich[6]. Historyk Norman Davies nazwał go „najwybitniejszym hebraistą XVI wieku”[7]. Pisma i idee religijne Budnego oddziaływały nie tylko na kierunki Reformacji w Polsce i Wielkim Księstwie Litewskim, ale też były dyskutowane w Europie zachodniej i przyczyniły się do rozwoju unitaryzmu na świecie[8].
Budny wypowiadał się również w sprawach publicznych. Był jednym z pionierów idei demokracji w polityce[potrzebny przypis] i przeciwnikiem kary śmierci.
Poglądy i dzieła Budnego spotykały się z polemiką i sprzeciwem pisarzy katolickich, protestanckich, jak również czasowo braci polskich. W 1603 roku jako autor trafił do pierwszego polskiego indeksu ksiąg zakazanych powstałego z inicjatywy biskupa Bernarda Maciejowskiego[9].