باکو
From Wikipedia, the free encyclopedia
باکو د آذربایجان هيواد پلازمينه او يو له سترو ښارونو څخه دی.
باکو | |
---|---|
Bakı | |
باکو | |
imagemap_invalid_title ساعت: توضیحات د فهیلار مونی منظره اسماعیلیه ماڼۍ، مسلم ماقمایف د آذر بایجان فهیلار مونیک آیالات، په سمندر کې کشتی ، باکو خلیج
د ښار افقی خط، لور قلعه – تصویر | |
City of Winds | |
د باکو ښار نقشه | |
کورډېناټونه: 40.366655555556°شمال 49.835183333333°ختيځ / 40.366655555556; 49.835183333333 [1] | |
د رامنځته کېدو نېټه | 1 پيړۍ |
اداري وېش | |
هیواد | آذربايجان |
پلازمینه د: | |
حکومت | |
• ښاروال | حاجیبالا ابوطالبوف |
پراخوالی[2] | |
• ښار | ۳٫۱۲۵ کلوميټر٢ (۱٫۲۰۷ میله مربع) |
لوړوالی | −۲۸ ميټره (−۹۲ فوټ) |
نفوس شمېرنه (۲۰۱۲)[3] | |
• مدينة | ۳٬۲۰۲٬۳۰۰ |
• د نفوسو کثافت | ۹۹۶٫۳۸/کلوميټر٢ (۲٬۵۸۰٫۶/ميله مربع) |
• ښاري سیمه | ۳,۵۲۵,۰۰۰[4] |
• ستره ښاري سيمه | ۴٬۳۰۸٬۷۴۰ |
د گڼه گوڼې نوم | Bakuvian[5]
کينډۍ:Lang-az |
وروستي مالومات | |
وخت زون | AZT (ه.ن.و+۴) |
رسمي ژبه | ازربايجاني ژبه |
پوستی کوډ | AZ1000 |
سيمه ييز د زنګ کوډ | (+۹۹۴) ۱۲ |
جيو کوډ | 587081[6] |
آی اېس او 3166 | AZ-BA[7] |
موټر پلېټ | 10–90 AZ |
خورلڼې ښارونه | |
رسمي وېبپاڼه | کينډۍ:نښان وبسایټ |
یادښتونه | |
UNESCO World Heritage Site | |
Official name: Walled City of Baku with the شروان شاهان ماڼۍ او لور قلعه | |
ډول: | کلتوری |
معیار اصول: | iv |
نومول: | 2000 (24th یونسکو د نړیوالو میراثونو کمیټه) |
سرچينې نمبر: | 958 |
په خطر کې د نړیوالو تاریخي میراثونو نوملړ: | ۲۰۰۳–۲۰۰۹ |
هیواد: | آذربایجان جمهوریت |
Region: | په اروپا کې د یونسکو نړیوالو میراثونو نوملړ |
سمول |
باکو (متحده ایالتونه: /bɑːˈkuː, ˈbɑːkuː/، بریټانیا: /bæˈkuː, ˈbækuː/، آذربایجاني: Bakı [bɑˈcɯ]) د آذربایجان پلازمینه او ترټولو لوی ښار او همدارنګه د کسپین سمندر او قفقاز سیمې ترټولو لوی ښار دی. باکو د سمندر له سطحې ۲۸ متره (۹۲ فوټه) ټیټ واقع شوی چې هغه په نړۍ کې ترټولو ټیټ پلازمینې په توګه او همدارنګه په نړۍ کې د سمندر له سطحې ټیټ ترټولو لوی ښار باندې بدلوي. باکو د آبشرون ټاپو په سویلي ساحل او د باکو خلیج څنګ کې ځای نیولی. د ۲۰۰۹م کال په پیل کې، د باکو ښاري نفوس له ۲ میلیونو زیات اټکل شوی وو. په رسمي توګه، د دې هېواد ۲۵ سلنه وګړي د باکو په ښاري سیمه کې ژوند کوي. باکو د آذربایجان یوازینی لوی ښار دی.[21][22][23][24]
باکو په دولسو ادري برخو او ۴۸ ښارګوټو وېشل شوی دی. د دې ښارګوټو په ډله کې د باکو ټاپوګان، او د باکو په ۶۰ کیلومټرۍ (۳۷ مایله) کې، د نفتي ډبرو ښار چې د کسپین سمندر پر پایو جوړ شوی، شامل دي. د باکو د ننه ښار سره د شیروانشاه ماڼۍ او د نجلۍ قلعه په ۲۰۰۰م کال کې د یونسکو نړیوال میراث په توګه ثبت شول. د Lonely Planet د درجه بندۍ په اساس، باکو هم د هغو لسو غوره نړیوالو مقصدونو څخه دی چې خلک یې د شپني ښاري ژوند لپاره ټاکي.[25]
دا ښار د آذربایجان علمي، فرهنګي او صنعتي مرکز دی. د آذربایجان ډېری لویې موسسې په هغه کې مرکزي دفترونه لري. د باکو نړیوالې سوداګرۍ بندر کولی شي په کلني ډول دوه میلیون ټنه عمومي او وچو موادو کارګوګانې ځای پرځای کړي. په وروستیو کلونو کې، باکو د نړیوالو پېښو په مهم مرکز بدل شوی دی. په ۲۰۱۲م کال کې د یوروویژن سندرو ویلو سیالۍ، په ۲۰۱۵م کال کې د اروپایي لوبو، د اسلامي هېوادونو د پیوستون سیالۍ، په ۲۰۱۶م کال کې د اروپا غوره ډالۍ، له ۲۰۱۷م کال راهیسې د آذربایجان غوره ډالۍ کوربه پاتې شوی، همدارنګه یې د ۲۰۱۸-۱۹ کال اروپا لیګ پای لوبې کوربه توب کړی او د یوفا یورو ۲۰۲۰ لوبو یو له کوربه ښارونو څخه وو.[26]
دا ښار د خپلو سختو بادونو له امله نامتو ده، چې له همدې کبله ورته د «د بادونو ښار» لقب هم ورکړل شوی.