Murtaja (sëmundje)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Murtaja është një sëmundje infektive e shkaktuar nga bakteri Yersinia pestis. [2] Simptomat përfshijnë ethe, dobësi dhe dhimbje koke. [1] Zakonisht kjo fillon një deri në shtatë ditë pas ekspozimit. [2] Ekzistojnë tre forma të murtajës, secila prej të cilave prek një pjesë të ndryshme të trupit dhe shkakton simptoma shoqëruese. Murtaja pneumonike infekton mushkëritë, duke shkaktuar gulçim, kollë dhe dhimbje gjoksi; murtaja bubonike prek nyjet limfatike, duke i bërë ato të fryhen; dhe murtaja septikemike infekton gjakun dhe mund të shkaktojë që indet të bëhen të zeza dhe të vdesin. [2] [1]
Murtaja (sëmundje) | |
---|---|
Yersinia pestis shihet me zmadhim 200× me një etiketë fluoreshente. | |
Specialitet | Infektologji |
Simptomat | Ethe, dobësi, dhimbje koke[1] |
Fillimi | 1-7 ditë pas ekspozimit[2] |
Llojet | Murtaja bubonike, murtaja septikemike, murtaja pneumonike[1] |
Shkaktar(ë) | Yersinia pestis[2] |
Metoda diagnoztifikuese | Gjetja e bakterit në një nyje limfatike, gjak, sputum[2] |
Parandalimi | Vaksina e murtajës[2] |
Trajtimi | Antibiotikë dhe kujdesi mbështetës[2] |
Mjekimi | Gentamicina dhe një fluorokinolone[3] |
Prognoza | ≈10% rrezik për vdekje (me trajtim)[4] |
Shpeshtësia | ≈600 raste në vit[2] |
Format bubonike dhe septikemike përgjithësisht përhapen nga pickimi i pleshtave ose nga trajtimi i një kafshe të infektuar, [1] ndërsa murtaja pneumonike përgjithësisht përhapet midis njerëzve përmes ajrit nëpërmjet pikave infektive. [1] Diagnoza zakonisht bëhet duke gjetur bakterin në lëngun nga një nyje limfatike, gjak ose pështymë. [2]
Ata me rrezik të lartë mund të vaksinohen. [2] Ata që janë të ekspozuar ndaj një rasti të murtajës pneumonike mund të trajtohen me mjekim parandalues. [2] Nëse infektohet, trajtimi bëhet me antibiotikë dhe kujdes mbështetës. [2] Në mënyrë tipike, antibiotikët përfshijnë një kombinim të gentamicinës dhe një fluoroquinolone. [3] Rreziku i vdekjes me trajtim është rreth 10% ndërsa pa të është rreth 70%. [4]
Në nivel global raportohen rreth 600 raste në vit. [2] Në vitin 2017, vendet me më shumë raste përfshijnë Republikën Demokratike të Kongos, Madagaskarin dhe Perunë. [2] Në Shtetet e Bashkuara, infeksionet ndodhin herë pas here në zonat rurale, ku besohet se bakteret qarkullojnë midis brejtësve. [5] Historikisht ka ndodhur në shpërthime të mëdha, me më të njohurit që është Vdekja e Zezë në shekullin XIV, e cila rezultoi në më shumë se 50 milionë vdekje në Evropë. [2]