Analitik-sentetik ayrımı
From Wikipedia, the free encyclopedia
Immanuel Kant; Saf Aklın Eleştirisi'nde analitik ve sentetik yargılar olmak üzere iki ayrı kavram tanımlar. Analitik-Sentetik ayrımının en belirgin özelliği deneyden bağımsız veya deneye bağımlı olmadır. Bunun yanı sıra analitik yargılar daima doğru olan yargılarken, sentetik yargılar doğru ya da yanlış olabilen yargılardır. Analitik yargılar içeriği boş yargılar olmaları dolayısıyla bilgimizi genişletmez ancak sentetik yargılar bilgimizi genişletirler. Kant şu şekilde ifade etmiştir:
“ | İçinde bir öznenin yüklem ile ilişkisinin düşünüldüğü tüm yargılarda bu ilişki iki türde olanaklıdır. Ya B yüklemi A'ya bu A kavramında kapsanan bir şey olarak aittir; ya da B bütünüyle A kavramının dışında yatar, gerçi hiç kuşkusuz onunla bağlantı içinde duruyor olsa da. İlk durumda yargıyı çözümsel, ikincisinde birleşimli olarak adlandırıyorum. | „ |
—Immanuel Kant, Arı Usun Eleştirisi |
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için felsefe konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. (Kasım 2017) |
Immanuel Kant |
---|
Kantçılık · Deontolojik Etik |
Kavramlar / İçerik |
Numen |
Sapere aude |
Analitik-sentetik ayrımı |
Kategorik buyruk |
Hipotetik buyruk |
Saf Aklın Eleştirisi |
Aşkınsal İdealizm Şema Kant'ın Siyaset Felsefesi |
Önemli Eserleri |
Arı Usun Eleştirisi |
Pratik Usun Eleştirisi |
Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi Gelecekte Bir Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena Aydınlanma Nedir? Ahlak Metafiziği |
Kant Felsefesinde Önemli Kişiler |
George Berkeley |
René Descartes |
Arthur Schopenhauer |
Baruch Spinoza |
Johann Gottlieb Fichte Georg Wilhelm Friedrich Hegel David Hume |
İlgili konular |
Alman idealizmi · Yeni-Kantcılık |
Analitik ve sentetik yargılar kendi aralarında analitik a priori, analitik a posteriori; sentetik a priori ve sentetik a posteriori şeklinde ayrılabilirler. Kant; analitik a posteriori yargılarla ilgilenmez çünkü bu yargılar bilginin kaynağının deneyde olmasıyla analitik olması bakımından çelişkilidirler. Diğer yargı tiplerinden sentetik a priori, ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü bu yargılar genel ve zorunluluk bildirirken aynı zamanda deney yargısıdırlar.[1]
- Ayrıca bakınız: A priori/a posteriori