Europa (uydu)
Jüpiter'in Uydusu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Europa (veya Jupiter II), Jüpiter'in yörüngesinde bulunan dört Galilei uydusunun en küçüğüdür. Galileo Galilei tarafından keşfedilen dört büyük uydudan gezegene yakınlık açısından ikinci sırada bulunur, bu nedenle Jüpiter'in "II" numaralı uydusu olarak adlandırılmıştır. Jüpiter'in bilinen 80 uydusu arasında gezegene en yakın altıncı uydudur ve ayrıca Ay'dan biraz küçük olan 3.100 kilometrelik çapı ile Güneş Sistemi'ndeki altıncı en büyük uydudur. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedildi[1] ve adını Girit Kralı Minos'un Fenikeli annesi ve Zeus'un sevgilisi (Roma tanrısı Jüpiter'in Yunan muadili) olan Europa'dan aldı.
Keşif | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Keşfeden | Galileo Galilei Simon Marius | ||||||||
Keşif tarihi | 8 Ocak 1610[1] | ||||||||
Adlandırmalar | |||||||||
Adın kaynağı | Ευρώπη Eyrōpē | ||||||||
Alternatif adlar | Jupiter II | ||||||||
Sıfatlar | Europan[2][3] | ||||||||
Yörünge özellikleri[4] | |||||||||
Dönem 8 Ocak 2004 | |||||||||
Enberi | 664.862 km[lower-alpha 1] | ||||||||
Enöte | 676.938 km[lower-alpha 2] | ||||||||
Ortalama yörünge yarıçapı | 670.900 km[5] | ||||||||
Dış merkezlik | 0,009[5] | ||||||||
3,551181 g[5] | |||||||||
Ortalama yörünge hızı | 13.743,36 m/s[6] | ||||||||
Eğiklik | 0,470° (Jüpiter'in ekvatoruna) 1,791° (tutuluma)[5] | ||||||||
Doğal uydusu | Jüpiter | ||||||||
Grup | Galilei uyduları | ||||||||
Fiziksel özellikler | |||||||||
5,29 (karşı konum)[7] | |||||||||
Ortalama yarıçap | 1.560,8 ± 0,5 km (0,245 Dünya)[7] | ||||||||
3,09 × 107 km2 (0,061 Dünya)[lower-alpha 3] | |||||||||
Hacim | 1,593 × 1010 km3 (0,015 Dünya)[lower-alpha 4] | ||||||||
Kütle | (4,799844 ± 0,000013) × 1022 kg (0,008 Dünya)[7] | ||||||||
Ortalama yoğunluk | 3,013 ± 0,005 g/cm3 (0,546 Dünya)[7] | ||||||||
1,314 m/s2 (0,134 g)[lower-alpha 5] | |||||||||
Atalet momenti faktörü | 0,346 ± 0,005[8] (tahmini) | ||||||||
2,025 km/s[lower-alpha 6] | |||||||||
Eşzamanlı[9] | |||||||||
0,1°[10] | |||||||||
Albedo | 0,67 ± 0,03[7] | ||||||||
| |||||||||
Atmosfer | |||||||||
Yüzey basıncı | 0,1 µPa (10−12 bar)[12] | ||||||||
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |||||||||
Ay'dan biraz daha küçük olan Europa, esas olarak silikatlardan oluşur ve bir su-buz kabuğuna sahiptir.[13] Muhtemelen içinde demir-nikel bir çekirdek vardır ve dıştan çoğunlukla oksijenden oluşan ince bir atmosfer ile çevrilidir. Ganymede ve Callisto'nun aksine, beyaz-bej yüzeyi bronz renkli çatlaklar ve çizgilerle kaplıdır. Kraterler nispeten azdır ve yüzeyi, Güneş sistemi'nde bilinen herhangi bir katı nesneden daha pürüzsüzdür.
Uydunun yüzeyi buzla kaplıdır ve bu buz kalınlığının 19-25 kilometre olduğu tahmin edilmektedir. Europa'nın kalın buz tabakasının altında bütün uyduyu kaplayan bir okyanus olduğu ve bu sebeple Europa'da yaşamın mümkün olabileceği düşünülmektedir. Son yapılan keşiflerde buz katmanlarının altında büyük göllerin izlerine rastlanmıştır.[14] Hubble Uzay Teleskobu, patlayan kriyogayzerlerden kaynaklandığı düşünülen Satürn'ün uydusu Enceladus'ta gözlemlenenlere benzer su buharı bulutlarını tespit etti.[15] Mayıs 2018'de gök bilimciler, 1995'ten 2003'e kadar Jüpiter'in yörüngesinde dönen Galileo uzay sondasından elde edilen verilerin güncellenmiş bir analizine dayanarak, Europa'daki su bulutu aktivitesinin destekleyici kanıtlarını sağladılar. Bu türden bir bulut faaliyetinin, araştırmacıların uyduya inmek zorunda kalmadan Europa'nın yer altı okyanusundaki yaşam arayışına yardımcı olabileceği düşünülmektedir.[16][17][18][19]
1989'da başlatılan Galileo görevi Europa hakkındaki mevcut verilerin büyük kısmını sağlamaktadır. Europa'ya henüz hiçbir uzay aracı inmedi, ancak önerilen birkaç keşif görevi var. Avrupa Uzay Ajansı'nın Jüpiter Buzlu Uydular Kaşifi JUICE (Jupiter Icy Moons Explorer), 2023'te fırlatılması planlanan ve Europa'ya iki uçuş içerecek olan Ganymede'ye yönelik bir görevdir.[20][21] NASA'nın planladığı Europa Clipper'in ise 2024 yılında fırlatılması bekleniyor.[22]