Alabama iqtisodiyoti
From Wikipedia, the free encyclopedia
Alabama shtati aerokosmika, taʼlim, sogʻliqni saqlash, bank va turli ogʻir sanoat tarmoqlariga, jumladan, avtomobilsozlik, mineral qazib olish, poʻlat ishlab chiqarishga sarmoya kiritdi. 2006-yilga kelib, Alabamada oʻsimlik va chorvachilik mahsulotlari 1,5 milliard dollarga baholandi. Oʻtgan asrning asosan qishloq xoʻjaligi iqtisodiyotidan farqli oʻlaroq, bu davlat yalpi ichki mahsulotining atigi 1 % ini tashkil etdi. 1960-yillardan boshlab xususiy fermer xoʻjaliklari soni barqaror surʼatda kamaydi, chunki shu davrda xoʻjalik yerlari mahsulot ishlab chiqaruvchilar, yogʻoch ishlab chiqaruvchi kompaniyalar va yirik fermer xoʻjaliklari konglomeratlariga sotila boshlagan edi[1].
2008-yilda qishloq xoʻjaligidan tashqari bandlik 121 800 nafar kishini qamrab oldi: tadbirkorlik va moliyaviy operatsiyalarda 71 750 nafar; kompyuter bilan bogʻliq va matematika sohasidagi kasblarda 36 790 nafar; arxitektura va muhandislikda 44,200 nafar; hayotiy, fizikaviy va ijtimoiy fanlarda 12 410 nafar; jamiyat va ijtimoiy xizmatlarda 32 260 nafar; yuridik kasbda 12 770 nafar; taʼlim, kadrlar tayyorlash va kutubxona xizmatlarida 116 250 nafar; sanʼat, dizayn va ommaviy axborot vositalarida 27 840 nafar; sogʻliqni saqlash sohasida 121 110 nafar; yongʻinga qarshi kurash, huquqni muhofaza qilish va xavfsizlik sohasida 44 750 nafar; taom tayyorlash va xizmat koʻrsatishda 154 040; bino va maydonlarni tozalash va saqlashda 76 650 nafar; shaxsiy parvarish va xizmatlarda 53 230 nafar; sotuvda 244 510 nafar; ofis va maʼmuriyatni qoʻllab-quvvatlashda 338 760 nafar; dehqonchilik, baliqchilik va oʻrmon xoʻjaligida 20510 nafar; qurilish va konchilik, gaz va neft qazib olishda 120 155 nafar; texnika oʻrnatish, texnik xizmat koʻrsatish va taʼmirlashda 106 280 nafar; ishlab chiqarishda 224 110 nafar hamda transport va materiallarni tashishda 167 160 nafar[2].
AQSh Iqtisodiy tahlil byurosi maʼlumotlariga koʻra, 2008-yilda umumiy yalpi ichki mahsulot 170 milliard dollarni tashkil qilgan yoki aholi jon boshiga 29 411 dollardan toʻgʻri kelgan. Alabama shtatining 2012-yildagi yalpi ichki mahsuloti oʻtgan yilga nisbatan 1,2 foizga oshdi. Shulardan eng katta oʻsish axborot sohasida kuzatildi[3]. 2010-yilda davlat uchun aholi jon boshiga daromad 22 984 dollarni tashkil etdi[4].
Shtatning mavsumiy tuzatilgan ishsizlik darajasi 2015-yil aprel oyida 5,8 % ni tashkil etdi[5]. Bu butun mamlakat boʻylab mavsumiy tuzatilgan 5,4 % ga nisbatan hisoblangan koʻrsatkichdir[6].
Alabama shtatida eng kam ish haqi yoʻq va u federal eng kam ish haqi — 7,25 dollardan foydalanadi. 2016-yil fevral oyida shtat Alabama munitsipalitetlariga oʻz hududida eng kam ish haqini oshirishga toʻsqinlik qiluvchi qonun qabul qildi. Qonun Birmingham shahrining eng kam ish haqini 10,10 dollarga koʻtarish haqidagi qarorini bekor qilgan[7].
2018-yil holatiga koʻra, Alabama AQShdagi shtatlar orasida qashshoqlik darajasi boʻyicha oltinchi oʻrinda turadi[8]. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining maxsus maʼruzachisi Philip Alston Alabama shtatining bir qismini aylanib chiqdi va atrof-muhit sharoitlari u rivojlangan dunyoda koʻrgan har qanday joydan ham qashshoqroq ekaniga iqror boʻldi[9].