Krishnaism
From Wikipedia, the free encyclopedia
Krishnaism - (IAST: Kṛṣṇaism) mustaqil hind anʼanalarining katta guruhi — Vaishnavizm bilan bogʻliq sampradayalar, bu Vishnu avatarlari boʻlmagan Svayam Bhagavan, Ishvara, Para Brahman kabi Krishnaga sadoqatga asoslangan[1]. Bu uning Shri Vaishnavizm, Sadh Vaishnavizm, Ramaizm, Radxaizm, Sitaizm kabi vaishnavit guruhlaridan farqlidir chunki, avliyo shoir Meera Bai misolida boʻlgani kabi boʻlgan ekan[1]. Yetakchi olimlar krishnaizmni hinduizmning parallel va kam boʻlmagan qadimiy oqimi deb hisoblab, uni vaishnavizmning quyi boʻlimi yoki shoʻbasi deb taʼriflamaydilar.
Bhagavad Gita taʼlimotini birinchi Krishnait ilohiyot tizimi deb hisoblash mumkin. Krishnaizm miloddan avvalgi asrlarning oxirlarida qahramon Vasudeva Krishna izdoshlaridan kelib chiqqan boʻlib, u bir necha asrlar oʻtib, milodiy birinchi asrlarda „ilohiy bola“ Bala Krishnaga sigʻinuvchilar va monoteistik Bhagavatizmning Gopala-Krishna anʼanalari bilan birlashgan. Mahabharata kanonidagi bu Vedik boʻlmagan anʼanalar pravoslav tuzilmasi uchun maqbul boʻlish uchun oʻzini ritualistik Vedizm bilan bogʻlaydi. Krishnaizm oʻrta asrlarda bhakti yoga va bhakti harakati bilan bogʻliq boʻladi.