Yevropa Ittifoqining yanada kengayishi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Yevropa Ittifoqining yanada kengayishi qonunchilikni Yevropa Ittifoqi qonunchiligiga muvofiqlashtirish istagi va qobiliyatiga ega erkin bozorga ega boʻlgan har qanday Yevropa demokratik mamlakati uchun ochiqdir hisoblanadi[1]. 1952-yilda Yevropa Ittifoqi tashkil etilganidan beri, oʻtgan kengayishlar aʼzo davlatlar sonini oltidan yigirma sakkiztaga oshirdi. Kirish shartlari 1992-yilda kelishilgan va Maastrixt shartnomasida mustahkamlangan Kopengagen mezonlariga kiritilgan (49-modda). Mamlakatning Yevropa ekanligi Yevropa Ittifoqi institutlari tomonidan olib boriladigan siyosiy baholash bilan belgilanadi[2].
Hozirda yetti davlat nomzod maqomiga ega: Shimoliy Makedoniya (2004-yilda ariza berilgan), Albaniya (2009-yilda[3]), Serbiya (2009-yilda[4]), Turkiya (1987-yilda), Chernogoriya (2008-yilda[5]), Ukraina (2022-yilda) va Moldova (2022-yilda) arizalar topshiregan. Gʻarbiy Bolqon davlatlari Albaniya, Shimoliy Makedoniya, Serbiya va Chernogoriya uchun amalda boʻlgan va odatda aʼzolik uchun ariza berishdan oldin boʻlgan Barqarorlik va Assotsiatsiya shartnomasini imzoladilar[6]. Bundan tashqari, Chernogoriya Kopengagen mezonlariga muvofiqligi boʻyicha Xorvatiyadan keyin ikkinchi oʻrinda turadi. Islandiya 2009-yilda ariza topshirgan[7], ammo 2013-yilning may oyida Islandiyaning yangi hukumati mamlakatning Yevropa Ittifoqiga qoʻshilishi[8] boʻyicha muzokaralarni muzlatishga qaror qildi (ariza 2015-yil 12-martda qaytarib olingan).
Gruziya, Moldova va Ukraina 2014-yilda Yevropa Ittifoqi bilan assotsiatsiya shartnomasini imzolagan edi. 2021-yilda Yevropa Ittifoqiga kirish faoliyatini muvofiqlashtirish uchun „Associated Trio“ tashkil etildi. Dastlab mamlakatlar 2023—2025-yillarda YeIga aʼzo boʻlish uchun ariza topshirishni rejalashtirgan edi. Biroq, 28-fevral kuni, Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan bir necha kun oʻtgach, Ukraina hukumati Yevropa Ittifoqiga tezkor kirish uchun ariza topshirdi. Gruziya va Moldova oʻz arizalarini 3-mart kuni topshirdilar[9].