Cộng hòa Hà Lan
nước cộng hòa liên bang tồn tại từ năm 1588 đến năm 1795 / From Wikipedia, the free encyclopedia
Các tỉnh Thống nhất Hà Lan, hoặc Các tỉnh thống nhất , Các tỉnh liên hiệp (tiếng Hà Lan: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) hay Cộng hoà Hà Lan Thống nhất, Cộng hoà Bảy Tỉnh Thống nhất (tiếng Hà Lan: Republiek der Zeven Provinciën Verenigde), thường được giới sử học gọi ngắn gọn là Cộng hoà Hà Lan, là một nước cộng hoà liên bang tồn tại từ năm 1588, sau Cách mạng Hà Lan đến năm 1795 sau Cách mạng Batavia. Đây là nhà nước tiền thân của Vương quốc Hà Lan hiện tại và là nhà nước Hà Lan độc lập và thống nhất đầu tiên.
Cộng hoà Bảy Tỉnh Thống nhất
|
|||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||
1588–1795 | |||||||||
Tiêu ngữ: Eendracht maakt macht ("Unity makes strength") Concordia res parvæ crescunt ("Small things flourish by concord") | |||||||||
Cộng hòa Bảy thống nhất Hà Lan năm 1789 | |||||||||
Tổng quan | |||||||||
Thủ đô | None, The Hague (de facto) | ||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Hà Lan, Tiếng Hạ Saxon Hà Lan, Tiếng Tây Frisia | ||||||||
Tôn giáo chính | Dutch Reformed (state), Giáo hội Công giáo, Do Thái giáo, Tin Lành | ||||||||
Chính trị | |||||||||
Chính phủ | Cộng hoà Liên bang | ||||||||
Stadtholder | |||||||||
• 1581–1584 | William I | ||||||||
• 1751–1795 | William V | ||||||||
Grand Pensionary | |||||||||
• 1581–1585 | Paulus Buys | ||||||||
• 1653–1672 | Johan de Witt | ||||||||
• 1787–1795 | Laurens van de Spiegel | ||||||||
Lập pháp | States General | ||||||||
• State council | Hội đồng nhà nước | ||||||||
Lịch sử | |||||||||
Thời kỳ | Early modern period | ||||||||
• Liên minh Utrecht | ngày 23 tháng 1 năm 1579 | ||||||||
• Đạo luật Abjuration | 26 July 1581 | ||||||||
• Vranck Deduction | ngày 12 tháng 4 năm 1588 | ||||||||
• Hoà ước Münster | ngày 30 tháng 1 năm 1648 | ||||||||
• Batavia Revolution | 19 January 1795 | ||||||||
Dân số | |||||||||
• 1795 | 1,880,500[1] | ||||||||
Kinh tế | |||||||||
Đơn vị tiền tệ | Guilder, rijksdaalder | ||||||||
| |||||||||
Hiện nay là một phần của | Netherlands Belgium |
Nước cộng hoà được thành lập sau khi một tỉnh của Hà Lan nổi dậy chống lại sự cai trị của Đế quốc Tây Ban Nha tại thuộc địa Hà Lan thuộc Tây Ban Nha. Các tỉnh đồng lòng đứng cạnh nhau để lập ra một liên minh chống lại Tây Ban Nha vào năm 1579 (Liên minh Utrecht) và tuyên bố độc lập vào năm 1581 qua Đạo luật Abjuration. Lãnh thổ của nhà nước này bao gồm Groningen, Friesland, Overijssel, Gelderland , Utrecht, Holland và Zeeland.
Mặc dù nhà nước liên bang này có diện tích khiêm tốn và dân số chỉ khoảng 1,5 triệu người, nhưng nó lại kiểm soát một mạng lưới các tuyến đường biển thương mại trên toàn thế giới. Thông qua các công ty thương mại của mình, Công ty Đông Ấn Hà Lan (VOC) và Công ty Tây Ấn Hà Lan (GWC), đã tiến hành thành lập một Đế chế thuộc địa của Hà Lan. Thu nhập vô cùng lớn từ thương mại đã giúp Cộng hoà Hà Lan có thể cạnh tranh quân sự được với các nước hùng mạnh ở Châu Âu. Nó có một hạm đội khổng lồ gồm 2.000 tàu, lớn hơn cả các hạm đội của Vương quốc Anh và Vương quốc Pháp cộng lại. Các cuộc xung đột lớn đã xảy ra trong cuộc Chiến tranh Tám Mươi Năm chống lại Đế quốc Tây Ban Nha (từ khi thành lập Cộng hoà Hà Lan cho đến năm 1648), Chiến tranh Hà Lan-Bồ Đào Nha (1602 - 1663), bốn cuộc Chiến tranh Anh-Hà Lan chống lại Vương quốc Anh (1652 - 1654, 1665 - 1667, 1672 - 1674 và 1780 - 1784), Chiến tranh Pháp-Hà Lan (1672 - 1678) và Chiến tranh Chín Năm (1688 - 1697) chống lại Vương quốc Pháp.
Nếu so với các quốc gia đương thời, Cộng hoà Hà Lan khoan dung hơn với các tôn giáo và tư tưởng, cho phép cư dân tự do tư tưởng. Các loại hình nghệ thuật phát triển mạnh mẽ dưới chế độ này, điển hình như các hoạ sĩ Rembrandt, Johannes Vermeer và nhiều nhân vật khác. Cộng hoà Hà Lan cũng là miền đất tốt ươm mầm nên các nhà khoa học như Hugo Grotius, Christiaan Huygens và Antonie van Leeuwenhoek. Bởi vì thương mại, khoa học, quân sự và nghệ thuật của Hà Lan đi đầu và phát triển rực rỡ bậc nhất thế giới trong phần lớn thế kỷ XVII, thời kỳ này được Lịch sử Hà Lan gọi là Thời kỳ hoàng kim Hà Lan.
Nước cộng hoà được tạo ra từ một liên minh của các tỉnh, vì thế mỗi tỉnh có mức độ độc lập cao với Hội đồng liên bang, được gọi là States General. Trong Hòa ước Westphalia (1648), nước cộng hoà đã giành được thêm 20% lãnh thổ, nằm bên ngoài Hà Lan, được cai trị trực tiếp bởi chính phủ trung ướng gọi là Vùng đất Chung. Mỗi tỉnh được lãnh đạo bởi một quan chức được gọi là Stadtholder (tiếng Hà Lan có nghĩa là người quản lý); Vị trí này dành cho bất kỳ ai, nhưng hầu hết ở các tỉnh đều bổ nhiệm người của Nhà Orange. Vị trí này dần trở thành cha truyền con nối, với việc Hoàng thân Orange đồng thời nắm giữ hầu hết hoặc tất cả các chức tước cấp cao nhất, khiến người Nhà Orange trở thành Nguyên thủ quốc gia. Điều này đã tạo ra sự căng thẳng giữa các phe phái chính trị, gây ra bất ổn quốc gia và chấm dứt địa vị Cường quốc của Hà Lan.