Triều Tiên
khu vực và nền văn hoá ở Đông Á / From Wikipedia, the free encyclopedia
Triều Tiên (theo cách sử dụng tại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên: Chosŏn'gŭl: 조선, Hanja: 朝鮮, McCune–Reischauer: Chosǒn), Hàn Quốc (theo cách sử dụng tại Đại Hàn Dân Quốc: Tiếng Hàn: 한국; Hanja: 韓國; Romaja: Hanguk), liên Triều (cách gọi mà một số phương tiện truyền thông tại Việt Nam sử dụng)[3][4] hay Korea (theo cách sử dụng quốc tế bắt nguồn từ tên gọi Cao Ly) là một nền văn hóa và khu vực địa lý nằm trên bán đảo Triều Tiên thuộc khu vực Đông Á, giáp với Trung Quốc về phía tây bắc, Nga về hướng đông bắc và Nhật Bản ở phía đông nam qua eo biển Triều Tiên.
Triều Tiên
|
|
---|---|
Tên bản ngữ
| |
Quốc ca:
| |
Tổng quan | |
Thủ đô và thành phố lớn nhất | Bình Nhưỡng Seoul |
Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Triều Tiên |
Tên dân cư | Người Triều Tiên |
Chính trị | |
Lãnh đạo | |
Kim Jong-un | |
Yoon Suk-yeol | |
Lịch sử | |
Thành lập | |
2333 TCN? (hoặc thế kỷ 5 TCN) | |
194 TCN | |
• Tam Quốc | 57 TCN |
668 | |
• Cao Ly | 918 |
17 tháng 7 năm 1392 | |
12 tháng 10 năm 1897 | |
29 tháng 8 năm 1910 | |
1 tháng 3 năm 1919 | |
• Thành lập Chính phủ Lâm thời Đại Hàn Dân Quốc | 11 tháng 4 năm 1919 |
2 tháng 9 năm 1945 | |
• Thành lập Đại Hàn Dân quốc | 15 tháng 8 năm 1948 |
• Thành lập Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên | 9 tháng 9 năm 1948 |
25 tháng 6 năm 1950–27 tháng 7 năm 1953 | |
• Cả hai miền gia nhập Liên Hợp Quốc | 17 tháng 9 năm 1991 |
27 tháng 4 năm 2018 | |
Các quốc gia độc lập | CHDCND Triều Tiên Hàn Quốc |
Địa lý | |
Diện tích | |
• Tổng cộng | 219.155 km2[1][2] 84.610 mi2 |
• Mặt nước (%) | 2,8 |
Dân số | |
• Ước lượng 2015 | 76.497.881 |
• Mật độ | 328,49/km2 850,7/mi2 |
Kinh tế | |
Đơn vị tiền tệ | Won CHDCND Triều Tiên (₩) Won Hàn Quốc (₩) |
Thông tin khác | |
Múi giờ | UTC+9 (Giờ Seoul và Giờ Bình Nhưỡng) |
Giao thông bên | phải |
Mã điện thoại | +850 (Bắc Triều Tiên) +82 (Hàn Quốc) |
Mã ISO 3166 | KP |
Tên miền Internet | .kp (Triều Tiên) .kr (Hàn Quốc) |
Bài viết này có chứa kí tự tiếng Hàn. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì Hangul hoặc Hanja. |
Hiện nay, Triều Tiên được chia ra thành hai chính thể: Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên ở phía bắc là một quốc gia đơn đảng sử dụng thuyết Chủ thể làm nền tảng và Đại Hàn Dân Quốc ở phía nam là một nhà nước đa đảng theo thể chế Cộng hoà Tổng thống.
Là một trong những nền văn minh lâu đời nhất trên thế giới, Triều Tiên có lịch sử được ghi chép sớm nhất vào khoảng hơn 3000 năm. Trong thế kỷ thứ IV, họ đã bắt đầu sử dụng hệ thống chữ Hán và chịu ảnh hưởng của Phật Giáo, về sau, Nho Giáo của Khổng Tử và nhiều khía cạnh văn hóa khác du nhập từ Trung Hoa dần có ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội này.
Sau khi thống nhất Tam Quốc vào năm 676, Triều Tiên giữ được độc lập về lãnh thổ, chính trị cũng như văn hóa cho đến khi bị Đế quốc Mông Cổ xâm lược trong thế kỷ XIII. Trong nhiều thế kỷ kế tiếp, Triều Tiên duy trì một liên minh gần gũi, thân cận với các triều đại phong kiến Trung Quốc, trong khi cũng đồng thời giữ gìn bản sắc của riêng mình.
Nền văn hóa Triều Tiên đã đem lại máy in, đồng hồ tự gõ đầu tiên, máy đo lượng nước mưa và tàu chiến bọc sắt. Văn hóa Triều Tiên đạt đến đỉnh cao trong thế kỷ XV, dưới thời Triều Tiên Thế Tông. Sau đó, đất nước rơi vào trì trệ, suy thoái vào giai đoạn sau của nhà Triều Tiên và đến cuối thế kỷ XIX thì bắt đầu bị các đế quốc thực dân phương Tây dòm ngó.
Năm 1910, Triều Tiên bị Đế quốc Nhật Bản sáp nhập và trở thành thuộc địa của người Nhật cho đến giai đoạn cuối của Chiến tranh thế giới thứ hai. Sau khi Nhật Bản đầu hàng, bán đảo được quân đội Đồng Minh giải phóng, tuy nhiên, các lực lượng quân sự của Liên Xô và Hoa Kỳ đã không thể tìm kiếm thành công một phương án đồng ủy trị cho nơi đây. Cuối cùng, hai quốc gia lần lượt lập nên những chính phủ trung thành với ý thức hệ của họ, dẫn đến hệ quả là Chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) và sự chia cắt vĩnh viễn của bán đảo này. Hiện nay, hai miền đang nỗ lực đàm phán và đối thoại nhằm tiến tới hòa bình lâu dài cũng như tái thống nhất.