Радон (па-лацінску: Radonum) Rn — хімічны элемэнт 18 (VIII) групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 86. Інэртны газ. Распаўсюджанасьць у прыродзе — нізкая: 84-е месца сярод элемэнтаў. Больш за ўсё радону ў радыяактыўных рудах (звычайна — разам з уранам і торам). Пры пакаёвай тэмпэратуры радон — радыёактыўны аднаатамны газ бяз колеру і паху. Пры тэмпэратуры ніжэйшай за тэмпэратуру плаўленьня радон выпраменьвае яркае фасфарэсцэнтнае сьвячэньне, якое становіцца жоўтым пры зьніжэньні тэмпэратуры і аранжава-чырвоным пры тэмпэратуры кіпеньня паветра (−195 °C). Радон быў упершыню выдзелены ў 1900 годзе нямецкім хімікам Фрыдрыхам Эрнстам Дорнам пры вывучэньні распаду раду. Першапачаткова меў назву «эманацыя радыю». У 1908 годзе Ўільям Рамзай і Р. Грэй (R. W. Gray) атрымалі чысты радон і назвалі яго «нітон» (niton). Высьветлілася, што радон — самы цяжкі газ зь вядомых (у 7,5 разоў цяжэйшы за паветра). У 1923 годзе зьявілася назва «радон». Радон-222 атрымліваецца пры распадзе раду і таксама выпрамяняе альфа-часьцінкі. Ён мае пэрыяд паўраспаду 3,823 дні. Радон-220 звычайна ўтвараецца пры распадзе тору і завецца «тарон». Ён мае пэрыяд паўраспаду 55,6 сэкундаў і зазнае альфа-распад. Радон-219 утвараецца пры распадзе актыну і завецца «актынон». Ягоны пэрыяд паўраспаду 3,9 сэкундаў, распад адбываецца з выпрамяненьнем альфа-часьціцы. Ацэнкі сьведчаць, што на кожным квадратным мэтры глебы ў глыбіні 15 см утрымліваецца каля 1 г раду. З-за гэтага у атмасфэру ўвесь час трапляе невялікая частка радону. У паветры раду ўтрымліваецца адна частка на 1021. Радон можа ўтвараць хімічныя злучэньні з фторам. У 1980-я стала зразумела, што радон небясьпечны для здароўя. Праца з радонам, як і з астатнімі радыёактыўнымі матэрыяламі, вымагае захадаў бясьпекі. Асноўную небясьпеку ўяўляюць цьвёрдыя прадукты распаду радону (палён, бісмут ды волава), якія назапашваюцца ў паветраным пылу. Гэтыя ізатопы прыводзяць да раку лёгкіх. Асноўнай прычынай раку лёгкіх у тых, хто ня паліць, зьяўляецца радон. Памяшканьні, у якіх утрымліваецца рад, тор, актын, неабходна добра праветрываць, каб пазьбегнуць назапашваньня радону. Такама утрыманьне радону ва ўранавых рудніках зьяўляецца вялікай небясьпекай для здароўя. У ЗША найбольшай бясьпечнай прызначаная канцэнтрацыя радону 4 пКі/л.
Quick Facts Выгляд, Агульная інфармацыя ...
|
Выгляд |
|
Агульная інфармацыя |
Назва, сымбаль, атамны нумар |
Радон, Rn, 86 |
Катэгорыя элемэнту |
Інэртны газ |
Група, пэрыяд, блёк |
VIII, 6, p |
Адносная атамная маса |
[222] г·моль−1 |
Канфігурацыя электронаў |
[Xe].4f14 5d106s26p6 |
Электронаў у абалонцы |
2 8 18 32 18 8
|
Фізычныя ўласьцівасьці |
Колер |
без колеру |
Фаза |
Газ |
Шчыльнасьць (пры п. т.) |
9,73×10-3 г·см−3 |
Тэмпэратура плаўленьня |
202 K, -71 °C, ‑96 °F |
Тэмпэратура кіпеньня |
211,3 K, ‑61,7 °C, ‑79,1 °F |
Крытычны пункт |
377 K, 6,28 МПа |
Цеплаёмістасьць |
(25 °C) 20,786 Дж·моль−1·K−1 |
Насычаная пара |
P/Pa |
1 |
10 |
100 |
1 k |
10 k |
100 k |
at T/K |
110,15 |
121,15 |
412,15 |
151,75 |
175,55 |
210,85 |
|
Цеплаправоднасьць |
(300 K) 0,00361 Вт·м−1·K−1 |
Уласьцівасьці атама |
Ступені затляненьня |
0, +2 |
Энэргіі іянізацыі |
1-я: 1037 кДж·моль−1 |
Іншыя характарыстыкі |
Нумар CAS |
10043-92-2 |
|
Close
Радонавыя ванны ў мэдыцыне. Крыніца мечаных атамаў (радыяактыўных метак).