Islam
abrahamdar erlijio monoteista, Koranaren eta hadith-en ikasbideen inguruan egituratua / From Wikipedia, the free encyclopedia
Islama (arabieraz: الِإسلَام, al-ʾIslām, «sumisioa») erlijio monoteista abrahamdarra da, Korana testu zentraltzat hartzen duena. Bere jarraitzaileek, musulman bezala ezagutzen direnak, Jainkoaren hitz testuala bezala hartzen dute testua[1]. Munduko bigarren erlijiorik handiena da, bi mila milioi jarraitzaile baino gehiagorekin, munduko biztanleriaren % 24,9[2]. Islamak irakasten du Jainkoa errukitsua, ahalguztiduna eta bakarra dela[3], eta profeten, idazki errebelatuen eta zeinu naturalen bidez gidatu duela gizateria, Koran azken errebelazio unibertsal gisa eta Mahoma profeta guztien zigilu gisa[4]; Mahomaren irakaspen eta praktikek, berriz, kontakizun tradizionaletan dokumentatuta, musulmanek jarraitu beharreko bigarren mailako eredu konstituzionala ematen dute[5].
Artikulu honek erreferentziak behar ditu. Hemen erreferentzia egiaztagarriak gehituz lagun dezakezu. |
- Ez nahasi Islamismorekin.
Musulmanek uste dute islama oinarrizko fede baten bertsio osoa eta unibertsala dela, lehenago askotan ezagutarazi zena Adam, Abraham, Moises eta Jesus profeten bidez[6]. Musulmanek uste dute Koran, arabieraz, Jainkoaren behin betiko errebelazio aldaezina dela[7]. Beste erlijio batzuek bezala, islamak ere azken judizio bat irakasten du, non justuak paradisuan sarituak diren eta bidegabeak infernuan zigortuak[8]. Kontzeptu eta praktika erlijiosoen artean daude islamaren bost euskarriak, nahitaezko kultu-ekintzak direnak, baita lege islamikoa edo xaria betetzea ere, bizitzaren eta gizartearen alderdi ia guztiei eragiten diena, hala nola bankuei, ongizateari, emakumeei eta ingurumenari[9][10]. Meka, Medina eta Jerusalem hirietan daude islamaren hiru tokirik sakratuenak[11].
Ikuspegi historikotik, islama gure aroko VII. mendearen hasieran sortu zen Arabiar Penintsulan, Mekan[12], eta VIII. mendean, Omeiatar Kalifa-herria mendebaldeko Iberiar penintsulatik ekialdeko Indus ibairaino hedatzen zen. Urrezko Aro Islamikoa VIII. mendetik XIII. mendera bitarteko garaiari dagokio, Abbastar Kalifa-herriaren garaian, historikoki musulmana izan zen munduaren zati handi batek loraldi zientifikoa, ekonomikoa eta kulturala izan zuenean[13][14][15]. Mundu musulmanaren hedapenak hainbat estatu eta kalifa-herri ekarri zituen, hala nola Otomandar Inperioa, merkataritza eta islamera bihurtzea misio-jardueren bidez (dawah)[16].
Musulman gehienak bi adarretako batekoak dira: sunitak (% 85-90[17]) edo xiitak (% 10-15)[18][19][20], eta populazioaren gehiengoa osatzen dute 49 herrialdetan[21]. Suniten eta xiiten arteko ezberdintasunak Mahomaren ondorengotzari buruzko desadostasunetik sortu ziren, eta esanahi politiko zabalagoa hartu zuten, baita dimentsio teologiko eta juridikoak ere. Musulmanen % 12 inguru Indonesian bizi dira, biztanle gehien dituen herrialde musulmanean[22]; % 31 Asiako hegoaldean bizi dira[23]; % 20 Ekialde Hurbilean eta Iparraldeko Afrikan, eta % 15 Saharaz hegoaldeko Afrikan[24]. Amerikan, Txinan eta Europan ere komunitate musulman handiak daude[25][26]. Islama da munduan azkarren hazten ari den erlijio nagusia[27].