اتیوپی
کشوری در شرق قارهٔ آفریقا / From Wikipedia, the free encyclopedia
اِتیوپی (به امهری: ኢትዮጵያ) با نام رسمی جمهوری فدرال دموکراتیک اتیوپی (با نام تاریخی حبشه) کشوری محصور در خشکی واقع در شاخ آفریقا است. این کشور با ۱۱۷ میلیون نفر جمعیت[11] دوازدهمین کشور پرجمعیت دنیا و دومین کشور پرجمعیت قاره آفریقا است[12][13] و همچنین با وسعت ۱٬۱۰۴٬۳۰۰ کیلومتر مربع، دهمین کشور بزرگ قاره آفریقا است.[14] پایتخت و بزرگترین شهر آن آدیس آبابا است. ۸۳٪ جمعیت اتیوپی معادل بیش از ۹۵ میلیون نفر ساکن روستا هستند و از این لحاظ یکی از اولینهاست.
جمهوری فدرال دموکراتیک اتیوپی Name in national languages
اتیوپی | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
پایتخت و بزرگترین شهر | آدیس آبابا ۹°۱′ شمالی ۳۸°۴۵′ شرقی | ||||||||||
زبان(های) رسمی | زبان امهری[1][2] | ||||||||||
زبان خارجی | |||||||||||
دین(ها) | ۶۲٫۸٪ مسیحیت —۴۳/۵٪ کلیسای ارتدکس توحیدی اتیوپی —۱۸٫۶٪ پروتستان —۰٫۷٪ کاتولیک ۳۳٫۹٪ اسلام ۲٫۶٪ ادیان باستانی ۰٫۷٪ باقی ادیان[4] | ||||||||||
حکومت | جمهوری با نظام پارلمانی[5] | ||||||||||
• رئیسجمهور | سهله ورک زوده | ||||||||||
• نخستوزیر | آبی احمد | ||||||||||
• معاون نخستوزیر | Demeke Mekonnen | ||||||||||
• رئیس مجلس نمایندگان | Tagesse Chafo | ||||||||||
• رئیس دادگاه فدرال | Meaza Ashenafi | ||||||||||
قوه مقننه | شورای پارلمان فدرال | ||||||||||
مجلس فدرال | |||||||||||
مجلس نمایندگان | |||||||||||
تأسیس | |||||||||||
• Dʿmt | ۹۸۰ پیش از میلاد | ||||||||||
۱۰۰ پیش از میلاد | |||||||||||
• Zagwe Dynasty | ۹۰۰ | ||||||||||
۱۲۷۰ | |||||||||||
• اشغال توسط ایتالیا و ضمیمه شدن به آفریقای شرقی ایتالیایی | ۹ مه ۱۹۳۶ | ||||||||||
۳۱ ژانویهٔ ۱۹۴۲ | |||||||||||
• آغاز دیکتاتوری نظامی دِرگ | ۱۹۷۴ | ||||||||||
۱۹۸۷ | |||||||||||
۱۹۹۳ | |||||||||||
• تصویب قانون اساسی کنونی | ۲۱ اوت ۱۹۹۵ | ||||||||||
مساحت | |||||||||||
• کل | ۱٬۱۰۴٬۳۰۰ کیلومتر مربع (۴۲۶٬۴۰۰ مایل مربع) (۲۶اُم) | ||||||||||
• آبها (٪) | ۰٫۷ | ||||||||||
جمعیت | |||||||||||
• برآورد سال ۲۰۱۶ | ۱۰۲٬۴۰۳٬۱۹۶[6] (۱۲اُم) | ||||||||||
• سرشماری ۲۰۰۷ | ۷۳٬۷۵۰٬۹۳۲[7] | ||||||||||
• تراکم | ۹۲٫۷ بر کیلومتر مربع (۲۴۰٫۱ بر مایل مربع) (۱۲۳اُم) | ||||||||||
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۱۹ | ||||||||||
• کل | ۲۴۰٫۱۶۸ میلیارد دلار[8] (۵۸اُم) | ||||||||||
• سرانه | ۲٬۷۰۱ دلار[8] | ||||||||||
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۰ | ||||||||||
• کل | ۱۰۳٫۶۰۷ میلیارد دلار[8] | ||||||||||
• سرانه | ۱٬۰۶۶ دلار[8] | ||||||||||
شاخص جینی (۲۰۱۱) | ۳۳٫۶[9] | ||||||||||
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸) | ۰٫۴۷۰[10] ۱۷۳اُم | ||||||||||
واحد پول | بیر اتیوپی (ETB) | ||||||||||
منطقه زمانی | یوتیسی+۳ (زمان شرق آفریقا) | ||||||||||
جهت رانندگی | راست | ||||||||||
پیششماره تلفنی | +۲۵۱ | ||||||||||
کد ایزو ۳۱۶۶ | ET | ||||||||||
دامنه سطحبالا | .et |
اتیوپی از شمال با اریتره، از غرب با سودان و سودان جنوبی، از شرق، جنوب خاوری و جنوب با سومالی و از شمال شرق با جیبوتی و از جنوب با کنیا همسایه است. اتیوپی از قدیمیترین کشورهای مستقل آفریقا و یکی از کهنترین کشورهای جهان است. این کشور پس از ارمنستان دومین کشوری بود که مسیحیت را دین رسمی خود اعلام کرد. در سال ۳۴۱ میلادی، دین مسیحیت در این کشور، دین رسمی اعلام شد.
همچنین این کشور برای مدتهای مدید محل تلاقی تمدنهای شمال آفریقا، خاورمیانه و باقی مناطق آفریقا بودهاست. به عنوان یک خصوصیت شاخص در میان ملتهای آفریقائی، اتیوپی هرگز مستعمره کشورهای دیگر نبوده و همیشه استقلال خود را در درگیریهای سطح آفریقا حفظ نمودهاست.
از زمانهای قدیم، اتیوپی عضو سازمانهای بینالمللی بودهاست. اتیوپی در سال ۱۹۴۲ با امضای منشور ملل متحد به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. همچنین پس از تأسیس مرکز سازمان ملل در قاره آفریقا، اتیوپی به عنوان پنجاه و یکمین عضو اصلی سازمان ملل متحد پذیرفته شد. از سوی دیگر مرکز مدیریت و یکی از بنیانگذاران اصلی سازمان اتحاد آفریقا با نام کنونی اتحادیه آفریقا است. در سال ۱۹۷۴، یک حکومت نظامی تحت حمایت شوروی، پس از کودتا و خلع پادشاه، قدرت را به دست گرفت و نزدیک به ۱۷ سال بر کشور حکومت کرد. با شکلگیری بحرانهای بسیار، در سال ۱۹۹۱، جبهه دموکراتیک انقلابی خلق اتیوپی (EPRDF) توانست دولت وقت را حذف کند و با قانون اساسی جدید و فدرالیسم مبتنی بر قومیت بر کشور مسلط شد. از آن زمان، اتیوپی از درگیریها و جنگهای داخلی طولانی و حل نشده بین اقوام، انتقال جمعیت، مهاجرتهای اجباری داخلی، پاکسازی قومی و بیثباتی سیاسی فزاینده که با کاهش دموکراسی مشخص شدهاست، رنج میبرد. از سال ۲۰۱۸، گروههای منطقهای و قومیتی حملات مسلحانه را در جنگهای داخلی بسیاری در سراسر اتیوپی انجام میدهند.[15][16]
در سدهٔ یکم میلادی، امپراتوری اکسوم توانست منطقه را یکپارچه کند و این پادشاهی به عنوان نیای اتیوپی سدههای میانه و اتیوپی امروزی شناخته میشود. مانی، پیامبر ایرانی، آکسوم را همراه با ایران، رم و چین به عنوان یکی از چهار قدرت بزرگ زمان خود برشمرده است.[17]
در سال ۱۹۳۶ میلادی، ایتالیا اتیوپی را اشغال کرد و در سال ۱۹۴۱ پس از شکست در جنگ جهانی دوم اتیوپی و سایر کشورهای آفریقای شرقی را تخلیه کرد.
این کشور، تاریخ بسیار کهن با سابقهٔ هزاران ساله دارد؛ و از سرزمینهای مهم تاریخی بودهاست. یونانیان از همان زمان باستان آن را اتیوپی مینامیدند و در نزد مسلمانان، حبشه نام داشت. نام اتیوپی از واژهٔ یونانی Αἰθίοψ (آیثیوپس) به معنای «چهرهسوخته» گرفته شدهاست.[18]