Évariste Galois
francuski matematyk i działacz, student ÉNS / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Évariste Galois?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Évariste Galois (IPA: [evaˈʁist ɡalˈwa], ur. 25 października 1811 w Bourg-la-Reine k. Paryża, zm. 31 maja 1832 w Paryżu[1]) – francuski matematyk i działacz polityczny, student École Normale Supérieure.
Évariste Galois w wieku około 15 lat | |||
Data i miejsce urodzenia |
25 października 1811 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
31 maja 1832 | ||
Zawód, zajęcie | |||
| |||
|
Galois zasłynął jako wybitny algebraik. Przez badania wielomianów współtwórzył teorię grup, ciał i łączącą je teorię nazwaną jego nazwiskiem, a przez to szerszy program algebry abstrakcyjnej; dotykał również teorii liczb i analizy. Za życia nie został w pełni doceniony[1], choć współpracowali z nim niektórzy uczeni jego czasów[uwaga 1], a część swoich osiągnięć zdołał opublikować[2]. Kilka dekad później jego prace przeanalizowali i wypromowali inni matematycy francuscy, zwłaszcza Joseph Liouville i Camille Jordan. Tym sposobem teoria grup i teoria Galois stały się żywymi obszarami badań, w XXI wieku dalej rozwijanymi.
Galois był również oponentem monarchii lipcowej i więźniem politycznym. Za krytykę swoich przełożonych został usunięty z uczelni; sprzeciwiał się też publicznie królowi Ludwikowi Filipowi. Był przez to dwukrotnie uwięziony[1], a działalność opozycyjna mogła się też przyczynić do jego tragicznej śmierci.