ఉక్రెయిన్
From Wikipedia, the free encyclopedia
ఉక్రెయిన్ లేదా యుక్రెయిన్ తూర్పు ఐరోపా లోని ఒక గణతంత్ర దేశము.[9] ఇది తూర్పు ఐరోపాలో ఉన్న సార్వభౌమాధికారం ఉన్న దేశం.[10] 1922 నుండి 1991 వరకు ఉక్రెయిన్ సోవియట్ యూనియన్లో భాగంగా ఉండేది. ఉక్రెయిన్కు తూర్పుసరిహద్దులో రష్యా, ఉత్తరసరిహద్దులో బెలారస్, పశ్చిమసరిహద్దులో పోలాండ్, స్లొవేకియా, హంగేరిలు, నైరృతిసరిహద్దులో రొమేనియా, మోల్డోవాలు సరిహద్దు దేశాలుగా ఉన్నాయి.దక్షిణసరిహద్దులో నల్లసముద్రం, ఆగ్నేయసరిహద్దులో అజోవ్ సముద్రం ఉన్నాయి. క్రిమీన్ ద్వీపకల్పం విషయంలో రష్యా, ఉక్రెయిన్ మద్య వివాదాలు ఉన్నాయి. 2014లో రష్యా ఫెడరేషన్ క్రిమీన్ ద్వీపకల్పాన్ని విలీనం చేసుకున్నది.[11] కానీ దీనిని ఉక్రెయిన్, చాలా అంతర్జాతీయ సమాజాలు ఉక్రేనియన్ భూభాగంగా గుర్తించాయి. క్రిమియాతో సహా, ఉక్రెయిన్ 6,03,628 చ.కి.మీ (233,062 చదరపు మైళ్ల) విస్తీర్ణం కలిగి ఉంది.[12] క్రిమియాను చేర్చితే ఉక్రెయిన్ ఐరోపా లోపల, ప్రపంచంలో 46వ అతిపెద్ద దేశంగా ఉంటుంది. క్రిమియా మినహాయిస్తే ఉక్రెయిన్ 42.5 మిలియన్ల జనాభాను కలిగి ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోని 32వ అత్యధిక జనాభా కలిగిన దేశంగా ఉంటుంది. [13] క్రీ.పూ. 32,000 నుండి ఆధునిక ఉక్రెయిన్ భూభాగం మానవనివాసిత ప్రాంతంగా ఉంది. మధ్య యుగాలలో ఈ ప్రాంతం తూర్పు స్లావిక్ సంస్కృతి యొక్క కీలక కేంద్రంగా ఉంది. కీవన్ రస్ శక్తివంతమైన రాజ్యంగా ఉక్రేనియన్ గుర్తింపుకు ఆధారపడింది. 13వ శతాబ్దంలో విభజన తరువాత ఈ భూభాగం వివాదాస్పదమైంది. లిథువేనియా, పోలాండ్, ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం ఆస్ట్రియా-హంగేరి, రష్యా వంటి అనేక అధికారశక్తులచే పాలించబడి, విభజించబడింది.17వ, 18వ శతాబ్దాలలో కొసాక్ రిపబ్లిక్ ఉద్భవించింది, అభివృద్ధి చెందింది. కానీ దాని భూభాగం చివరికి పోలాండ్, రష్యా సామ్రాజ్యం మధ్య విభజించబడింది, తర్వాత పూర్తిగా రష్యాలోకి విలీనం అయ్యింది.
యుక్రెయిన్ Україна (Ukrainian) Ukrayina | |
---|---|
గీతం: ["Shche ne vmerly Ukrainy ni slava ni volya"] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) "The glory and the will of Ukraine has not yet died" (also – "Ukraine has not yet perished)" | |
| |
రాజధాని | కీయెవ్ 50°27′N 30°30′E |
అధికార భాషలు | ఉక్రేనియన్ |
గుర్తించిన ప్రాంతీయ భాషలు | Belarusian, Bulgarian, Crimean Tatar, Gagauz, Greek, Hebrew, Hungarian, Polish, Russian, Slovak, Yiddish[1][2] |
జాతులు (2001[3]) |
|
పిలుచువిధం | ఉక్రేనియన్ |
ప్రభుత్వం | యూనిటరీ, అర్ధ-అధ్యక్ష పాలన రాజ్యాంగ గణతంత్రం |
• President | వొలొదిమిర్ జెలెన్స్కీ |
ఏర్పాటు | |
• కీవన్ రుస్ | 882 |
• Kingdom of Galicia–Volhynia | 1199 |
• Zaporizhian Host | 1649 ఆగస్టు 17 |
• రష్యను రిపబ్లిక్ నుండి స్వాతంత్ర్యం; ఉక్రేనియన్ పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ | 1917 నవంబరు 7 |
• పశ్చిమ ఉక్రేనియన్ పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ | 1918 నవంబరు 1 |
• ఉక్రేనియన్ ఎస్.ఎస్.ఆర్ | 1919 మార్చి 10 |
• కార్పాతో-ఉక్రెయిన్ | 1938 అక్టోబరు 8 |
• పశ్చిమ ఉక్రెయిన్ను సోవియెట్లు ఆక్రమించుకోవడం | 1939 నవంబరు 15 |
• ఉక్రెయిన్ స్వాతంత్ర్య ప్రకటన | 1941 జూన్ 30 |
• Independence from the Soviet Union | 1991 ఆగస్టు 24a |
• ప్రస్తుత రాజ్యాంగం | 1996 జూన్ 28 |
విస్తీర్ణం | |
• మొత్తం | 603,628 km2 (233,062 sq mi) (45th) |
• నీరు (%) | 7 |
జనాభా | |
• 2017 estimate | 41,167,336[4]
(excluding Crimea and Sevastopol) (32nd) |
• 2001 census | 4,84,57,102[3] |
• జనసాంద్రత | 73.8/km2 (191.1/sq mi) (115th) |
GDP (PPP) | 2017 estimate |
• Total | $366 billion[5] (50th) |
• Per capita | $8,656[5] (114th) |
GDP (nominal) | 2017 estimate |
• Total | $104 billion[5] (62nd) |
• Per capita | $2,459[5] (132nd) |
జినీ (2015) | 25.5[6] low · 18th |
హెచ్డిఐ (2015) | 0.743[7] high · 84th |
ద్రవ్యం | హ్రివ్నియా (UAH) |
కాల విభాగం | UTC+2[8] (EET) |
• Summer (DST) | UTC+3 (EEST) |
వాహనాలు నడుపు వైపు | కుడి వైపు |
ఫోన్ కోడ్ | +380 |
Internet TLD |
|
|
20 వ శతాబ్దంలో మూడు కాలావధుల్లో స్వాతంత్ర్యం లభించింది. ఈ కాలాలలో మొట్టమొదటిది మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ముగింపులో జర్మనీ ఆక్రమణ సమయంలో, రెండోసారిదీ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో జర్మనీ ఆక్రమణ సమయంలోనే జరిగింది, ఇదీ సంభవించిన వెంటనే క్లుప్తంగా ముగిసింది. ఏదేమైనా ఈ రెండు స్వాతంత్ర్యాల తర్వాత చివరికి యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ (సోవియట్ రిపబ్లిక్) లోకి విలీనం చేయబడి తిరిగి ఉక్రెయిన్ భూభాగాలుగా సంఘటితమయ్యాయి. మూడోసారి స్వాతంత్ర్యం 1991 లో మొదలైంది. 1991 లో ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం ముగియడంతో యుక్రెయిన్ సోవియట్ యూనియన్ నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత ప్రారంభమైంది. అప్పటి నుండి ఉక్రెయిన్ స్వాతంత్ర్య సార్వభౌమ రాజ్యంగా కొనసాగింది. స్వాతంత్ర్యానికి ముందు, ఉక్రెయిన్ ఇంగ్లీషులో సాధారణంగా "ది ఉక్రెయిన్"గా ప్రస్తావించబడింది. అయితే అప్పటి నుండి ఉక్రెయిన్ పేరు నుండి అన్ని ఉపయోగాల్లో "ది"ను తొలగించసాగారు.[14]
స్వాతంత్ర్యం తరువాత ఉక్రెయిన్ స్వయంగా తటస్థ దేశంగా ప్రకటించుకుంది.[15] ఐతే ఇది రష్యన్ ఫెడరేషన్, ఇతర సిఐఎస్ దేశాలతో, 1994 లో నాటో భాగస్వామ్యంతో ఒక పరిమిత సైనిక భాగస్వామ్యాన్ని ఏర్పరచుకుంది. 2000 లలో ప్రభుత్వం నాటో వైపు మొగ్గుచూపడం ప్రారంభించి .నాటో ఉక్రెయిన్ కార్యాచరణ ప్రణాళిక 2002 లో సంతకం చేయబడింది. భవిష్యత్తులో ఏదో ఒక సమయంలో జాతీయ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ద్వారా నాటోలో చేరడంపై జనాభిప్రాయం తీసుకుంటామని తర్వాత అంగీకరించారు.[16] మాజీ అధ్యక్షుడు విక్టర్ యనుకోవిచ్ ప్రస్తుత ఉక్రెయిన్, నాటో మధ్య సహకార స్థాయిని వరకూ సరిపోతుందనీ.[17] ఉక్రెయిన్ నాటోలో చేరిపోనక్కరలేదని భావించాడు.[18]
2013 లో అధ్యక్షుడు యాన్యుకోవిచ్ ప్రభుత్వం ఉక్రెయిన్-యురోపియన్ యూనియన్ అసోసియేషన్ ఒప్పందం తాత్కాలికంగా రద్దు చేసి రష్యాతో ఆర్థిక సంబంధాలను కోరడానికి నిర్ణయించిన తరువాత యూరోమ్యాడేన్ పేరిట అనేక నిరసన ప్రదర్శనలు, నిరసనలు ప్రారంభమయ్యాయి. అది తరువాతి కాలంలో 2014 యుక్రేయిన్ విప్లవం అధ్యక్షుడు యాన్యుకోవిచ్, అతని మంత్రివర్గం, ఒక నూతన ప్రభుత్వాన్ని స్థాపించటానికి దారి తీసింది. ఈ సంఘటనలు మార్చి 2014 లో రష్యా ద్వారా క్రిమియాను స్వాధీనం చేసుకునేందుకు, ఏప్రిల్ 2014 లో డోనాస్ లో జరిగిన యుద్ధానికి నేపథ్యం ఏర్పరుస్తాయి. 2016 జనవరి 1 న యుక్రెయిన్ యూరోపియన్ యూనియన్తో డీప్ అండ్ సమగ్ర స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ప్రాంతం కావడానికి అంగీకరించింది.[19]
ఉక్రెయిన్ దీర్ఘకాలంగా విస్తారమైన సారవంతమైన వ్యవసాయ భూములను కలిగి ఉన్న ప్రపంచ బ్రెడ్బాస్కెట్, ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద ధాన్యం ఎగుమతిదారులలో ఒకటిగా ఉంది.[20][21] ఉక్రెయిన్ వైవిధ్యభరితమైన ఆర్థికవ్యవస్థలో ముఖ్యంగా అంతరిక్ష, పారిశ్రామిక పరికరాల తయారీ భారీ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి.
ఉక్రెయిన్ శాసన, కార్యనిర్వాహక, న్యాయ విభాగాలతో సెమీ-అధ్యక్ష వ్యవస్థ కలిగిన ఒక గణతంత్రం. దీని రాజధాని, అతిపెద్ద నగరం కీవ్. ఖాతా నిల్వలను, పారామిలిటరీ సిబ్బందిని పరిగణనలోకి తీసుకొంటే [22] ఉక్రెయిన్ రష్యా తరువాత ఐరోపాలో రెండవ అతిపెద్ద సైనికదళాన్ని నిర్వహిస్తుంది. దేశంలో 42.5 మిలియన్ల ప్రజలు (క్రిమియాను మినహాయించి) ఉన్నారు.[13]
వీరిలో 77.8% మంది ఉక్రేనియన్ "జాతి వారు" తర్వాత గణనీయమైన సంఖ్యలో రష్యన్లు (17.3%) అలాగే జార్జియన్లు, రొమేనియన్లు / మోల్దోవన్లు, బెలారసియన్లు, క్రిమియన్ వారు తటారీలు, బల్గేరియన్లు, హంగేరియన్లు ఉన్నారు. ఉక్రేనియన్ అధికారిక భాష, దాని వర్ణమాల సిరిలిక్. తూర్పు ఆర్థడాక్స్ ఈ దేశంలో ఆధిపత్య మతంగా ఉంది. ఉక్రేనియన్ వాస్తుశిల్పం, సాహిత్యం, సంగీతాన్ని బలంగా ప్రభావితం చేసింది. ఇది ఐక్యరాజ్యసమితి వ్యవస్థాపక, ఐరోపా కౌన్సిల్, ఒ.ఎస్.సి.ఇ, జి.యు.ఎం, కామన్వెల్త్ ఆఫ్ ఇండిపెండెంట్ స్టేట్స్ (సిఐఎస్) వ్యవస్థాపక దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది.