تورگود مارشال
From Wikipedia, the free encyclopedia
تۆرۆگود " تورگود " مارشال (٢ی تەمموزی ١٩٠٨ – ٢٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣) پارێزەر و یاساناسێکی مافە مەدەنییەکانی ئەمریکا بووە و لە ساڵی ١٩٦٧ تا ساڵی ١٩٩١ وەک دادوەری هاوبەشی دادگای باڵای ئەمریکا کاری کردووە، یەکەم دادوەری (ئەفریقایی-ئەمریکی) بوو لە دادگای باڵا. پێش خزمەتکردنی دادوەری، پارێزەرێک بووە کە خەباتی بۆ مافە مەدەنییەکان کردووە، سەرکردایەتی سندوقی بەرگری یاسایی و پەروەردەیی NAACP دەکات، مارشال کەسایەتییەکی دیار بوو لە بزووتنەوەکەدا بۆ کۆتاییهێنان بە جیاکاری ڕەگەزی لە قوتابخانە حکومییەکانی ئەمریکادا. ئەو لە کۆی ٣٢ دۆسیەی مافە مەدەنییەکان کە لەبەردەم دادگای باڵادا قسەی لەسەر کردبوو، ٢٩ دۆسیەی بردەوە، کە لە بڕیارە گرینگەکەی دادگا لە ساڵی ١٩٥٤ لە دۆسیەی براون دژی دەستەی پەروەردەدا گەیشتە لوتکە، کە دوکتۆرینی جیاواز بەڵام یەکسانی ڕەتکردەوە و جیاکاری لە پەروەردەی گشتیدا بە نادەستووری زانی. سەرۆک لیندۆن بی جۆنسۆن لە ساڵی ١٩٦٧ مارشاڵی بۆ دادگای باڵا دەستنیشان کرد. لیبڕاڵێکی سەرسەخت بوو، زۆرجار لەگەڵ کۆنەپەرستی دادگادا ناکۆکی هەبوو.
تورگود مارشال | |
---|---|
دادپەروەری هاوبەشی دادگای باڵای ئەمریکا | |
لە پۆستدا بووە ٢٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣ – ٢ی تەمموزی ١٩٠٨ | |
پاڵێوراوە لەلایەن | لیندۆن بی. جۆنسۆن |
پێشینە | تۆم سی. کلارک |
پاشینە | کلارنس تۆماس |
وردەکاریی تاکەکەسی | |
لەدایکبوون | تۆرۆگود مارشال (1908-07-02) 2ی تەممووزی 1908 بالتیمۆر، میریلاند، ئەمریکا. |
مردن | ٢٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣(١٩٩٣-٠١-٢٤) (٨٤ ساڵ ژیاوە) بێثیسدا، میریلاند، ئەمریکا. |
شوێنی حەسانەوە | گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن. |
پارتی سیاسی | پارتی دیموکراسی (ئەمریکا) |
ھاوسەر(ەکان) | ڤیڤیان بوری مارشال.
سیسیلیا سویەت مارشال. |
منداڵ(ەکان) | * تورگود مارشال جونیۆر
|
پەروەردە | * زانکۆی لینکۆڵن (پێنسیلڤانیا) -بەکالۆریۆس لە هونەر
|
مارشال لە شاری بالتیمۆر لە ویلایەتی میریلاند لەدایکبووە و لە زانکۆی لینکۆڵن و قوتابخانەی یاسای زانکۆی هاوارد خوێندوویەتی. لە هاوارد، لەلایەن چارڵز هامیلتۆن هیوستنەوە ڕاهێنەرایەتی کرا، کە فێری خوێندکارەکانی کرد کە "ئەندازیاری کۆمەڵایەتی" بن کە ئامادەبن یاسا بەکاربهێنن بۆ شەڕکردن بۆ مافە مەدەنییەکان. مارشال لە بالتیمۆر پراکتیکێکی یاسایی کردەوە بەڵام زۆری نەخایاند پەیوەندی بە هیوستنەوە کرد لە NAACP لە نیویۆرک. ئەوان پێکەوە کاریان لەسەر کەیسی جیاکردنەوەی میزۆری ex rel. گەینز دژی کەنەدا؛ دوای ئەوەی هیوستن گەڕایەوە واشنتۆن، مارشال جێگەی ئەوی گرتەوە وەک ڕاوێژکاری تایبەتی NAACP، و بوو بە بەڕێوەبەر-ڕاوێژکاری سندوقی بەرگری یاسایی و پەروەردەیی NAACP کە تازە پێکهاتبوو. بەشداری لە چەندین دۆسیەی گرینگی دادگای باڵادا کردووە کە مافە مەدەنییەکان دەگرێتەوە، لەوانە سمیس دژی ئۆلڕایت، مۆرگان دژی ڤێرجینیا، شێلی دژی کرایمەر، ماکلۆرین دژی ئۆکلاهۆما ستایت ڕیجێنتز، سویت دژی پێینتەر، براون و کوپەر دژی ئارۆن. ڕێبازی ئەو بۆ کەیسەکانی جیاکردنەوە جەختی لەسەر بەکارهێنانی داتای کۆمەڵناسی دەکردەوە بۆ ئەوەی نیشان بدات کە جیاکاری لە بنەڕەتدا نایەکسانە.
لە ساڵی ١٩٦١ سەرۆک جۆن ئێف کێنێدی مارشاڵی بۆ دادگای تێهەڵچوونەوەی ئەمریکا بۆ بازنەی دووەم دەستنیشان کرد، لەوێ لەگەڵ لێکدانەوەی فراوانی پارێزگارییە دەستوورییەکان بوو. دوای چوار ساڵ جۆنسۆن وەک داواکاری گشتی ئەمریکا دەستنیشان کرد. لە ساڵی ١٩٦٧ جۆنسۆن مارشاڵی کاندید کرد بۆ ئەوەی جێگەی دادوەر تۆم سی کلارک بگرێتەوە لە دادگای باڵا؛ سەرەڕای دژایەتی سیناتۆرەکانی باشوور، بەڵام بە دەنگی ٦٩ بەرامبەر ١١ پشتڕاستکرایەوە، زۆرجار لە سەردەمی وارن کۆرتدا کە بەردەوام لیبڕاڵ بوو، زۆرینە بوو، بەڵام دوای ئەوەی دەستنیشانکردنی سەرۆک ڕیچارد نیکسۆن دادگای کۆنەپەرستتر کرد، مارشال زۆرجار خۆی لە ناڕەزایەتیدا دەبینی. نزیکترین هاوپەیمانی لە دادگادا دادوەر ویلیام جەی برینان جونیۆر بوو و ئەو دووانە لە زۆربەی کەیسەکاندا بە هەمان شێوە دەنگیان دا.
فیقهی مارشال پراگماتیک بوو و سوودی لە ئەزموونی جیهانی ڕاستەقینەی خۆی وەرگرتبوو. کاریگەرترین بەشدارییەکەی لە دوکتۆرینی دەستوریدا، ڕێبازی "پێوەری خلیسکێنە" بۆ بڕگەی پاراستنی یەکسان، داوای لە دادگاکان کرد کە تاقیکردنەوەیەکی هاوسەنگی نەرم و نیان بەکاربهێنن لەبری شیکارییەکی ڕەقتر لەسەر بنەمای قات. ئەو بە توندی دژی سزای لەسێدارەدان بوو، کە بە بۆچوونی ئەو سزای دڕندانە و نائاسایی پێکدەهێنێت؛ ئەو و برێنان لە زیاتر لە ١٤٠٠ حاڵەتدا ناکۆکییان هەبوو کە زۆرینەیان ڕەتیانکردەوە پێداچوونەوە بە سزای لەسێدارەدان بکەن. ئەو لەگەڵ لێکدانەوەی بەهێزی هەموارکردنی یەکەم بوو لە بڕیارەکانی وەک ستانلی دژی جۆرجیا، هەروەها پشتگیری لە مافەکانی لەباربردنی منداڵ دەکرد لە دۆسیەی ڕۆ دژی وەید و کەیسەکانی دیکە. مارشال لە ساڵی ١٩٩١ لە دادگای باڵا خانەنشین بوو و کلارنس تۆماس جێگەی گرتەوە. لە ساڵی ١٩٩٣ کۆچی دوایی کردووە.