به
From Wikipedia, the free encyclopedia
بـِه، به جنگلی، شالبه[2] (نام علمی: Cydonia oblonga) دارای گوشت خشک و کرکی است که طعمی ترش و تقریباً گس دارد.[3] با این حال وقتی به پخته میشود بو و طعمی بسیار خوش دارد. برای کمپوت مناسب است و به صورت مربا و مارمالاد نیز کاربردی عالی دارد.[4] اگر به دنبال به هستید باید به بازار کشاورزان یا مغازههای مخصوص سبزی مراجعه کنید. این میوه بومی ایران و جنوب اروپا و آسیای صغیر بوده[5] و اکنون به صورت جهانی در ترکیه، چین، ازبکستان، ایران، آرژانتین و نیوزیلند پرورش مییابد.
به | |
---|---|
میوه پیش از چیدهشدن از درخت | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
(طبقهبندینشده): | رزیدها |
راسته: | گلسرخسانان |
تیره: | گلسرخیان |
زیرخانواده: | آمیگدالوئیده[1] |
تبار: | Maleae |
زیرتبار: | Malinae |
سرده: | Cydonia |
گونه: | C. oblonga |
نام دوبخشی | |
Cydonia oblonga | |
درخت به درختی است از تیره گل سرخیان، جزو دسته سیبها که پشت برگهایش کرکدار است. درختان به، سرمای زمستانه کمتری از سیب یا گلابی نیاز دارند ولی به دلیل اینکه قبل از ظهور گلها میبایست مقداری رشد رویشی انجام گیرد، گلدهی در بهار دیرتر صورت میگیرد. بهنظر میرسد که گلهای به، خودبارور میباشند و در هر دو شرایط آبوهوایی خنک و گرم میوه آن تشکیل میگردد. مقاومت درخت به کمتر از سیب و گلابی است و بهاندازه درخت گلابی به آتشک حساس است. ریشهها کمعمق بوده و به نظر میرسد که به اکسیژن بیشتری از سایر انواع میوههای دانهدار نیاز دارد.[5]
به سرشار از ویتامین آ، ویتامین ب، املاح آهکی و تانن است. به دارای پروتید، گلوسید، لیپید و آب است و صد گرم آن تولید ۱۱۲ کالری انرژی میکند. به مقوی قلب، معده و اعصاب است و دمنوش آن آرامبخش است. درخت به را به ترکی آذربایجانی، حیوا، در رامیان و کتول، شغال و در لاهیجان و دلیجان و رودسر، توچ و در رامسر و شهسوار، سنگه مینامند. درخت به، در خاکهای خشک و خیلی آهکی خوب نمیروید و نیازمند به خاک ژرف است.[6]
این میوه مقوی معده و متوقفکننده اسهالهای ساده و خونی است.[7] در ورم حاد رودهها، خونریزیهای قاعدگی و بواسیری، اثر بسیار مؤثری دارد. به، ضمن تقویت اعمال دستگاه گوارش، برای مخاط و سرفه کاملاً مؤثر است. دم کرده برگهای به برای تسکین سرفه شهرت فراوان دارد.[8]