ჰეზბოლა (ლიბანი)
From Wikipedia, the free encyclopedia
ჰეზბოლა (არაბ. حزب الله ჰიზბუ`ლ-ლაჰ, უფლის პარტია ან უფლის დაჯგუფება) აგრეთვე ცნობილი როგორც ჰეზბოლაჰი, ჰესბოლა, ჰისბოლა, — ლიბანელ შიიტთა დაჯგუფება, აერთიანებს პოლიტიკურ ფრთას და შეიარაღებულ ფრთას. ჩამოყალიბდა 1980–იანი წლების პირველ ნახევარში, შიიტებით დასახლებული ბეკაას მუჰაფაზაში, ისრაელის ლიბანში შეჭრის საპასუხოდ. მიჩნეულია ტერორისტულ ორგანიზაციად ისრაელისა და მისი მოკავშირის, აშშ-ს, ასევე კანადის მიერ. მხოლოდ შეიარაღებული ფრთა ტერორისტულ დაჯგუფებად მიჩნეულია გაერთიანებულ სამეფოში, ავსტრალიასა და ეგვიპტეში. 1992 წელს აბას ალ-მუსავის გარდაცვალების შემდეგ დაჯგუფებას მეთაურობს გენერალური მდივანი ჰასან ნასრალა.
ტერმინს „ჰეზბოლა“ აქვს სხვა მნიშვნელობებიც, იხილეთ ჰეზბოლა. |
ჰეზბოლა | |
---|---|
حزب الله | |
ქვეყანა | ლიბანი |
ხელმძღვანელობა | |
გენერალური მდივანი | ჰასან ნასრულა |
ისტორია | |
დაფუძნდა | 1985; 39 წლის წინ (1985) |
პოზიციები | |
იდეოლოგია | ისლამური ნაციონალიზმი[1] |
პოლიტიკური პოზიცია | ისლამიზმი |
წარმომადგენლობითობა | |
ადგილები პარლამენტში |
12 / 128 |
ადგილები მთავრობაში |
2 / 30 |
შტაბ-ბინა | ბეირუთი |
moqawama.org |
1982 წელს ისრაელის მიერ ლიბანის დაპყრობის დროს მან სამხრეთ ლიბანის ნაწილის ოკუპაცია მოახდინა, რომელსაც ისრაელის მხარდაჭერით სამხრეთ ლიბანის არმია (SLA) აკონტროლებდა. ჰეზბოლა მუსლიმი სასულიერო პირების ჩანაფიქრს წარმოადგენს, რომელსაც ირანი აფინანსებდა ისრაელის ოკუპაციისთვის წინააღმდეგობის გასაწევად.[2] მისი ლიდერები აიათოლა ხომეინის მიმდევრები იყვნენ, ხოლო დაჯგუფების შეიარაღებული ძალები ირანის 1500-კაციანი რევოლუციური არმიის მეშვეობით იწვრთნებოდნენ, რომელიც ირანიდან სირიის ხელისუფლების ნებართვით ჩამოდიოდა. აღსანიშნავია, რომ ეს უკანასკნელი ლიბანის სამოქალაქო ომში იღებდა მონაწილეობას.[3] ჰეზბოლამ პარტიზანული ომი წამოიწყო სამხრეთ ლიბანში, რამაც სამხრეთ ლიბანის არმიის დაშლა და 2000 წლის 24 მაისს ისრაელის ჯარების მიერ ლიბანის დატოვება გამოიწვია.
ჰეზბოლა სამხედრო თვალსაზრისით იმდენად გაძლიერდა, რომ მისი პარამილიტარისტული ფრთა უფრო ძლიერია, ვიდრე ლიბანის ჯარი.[4][5] ჰეზბოლას ახასიათებენ, როგორც "სახელმწიფოს სახელმწიფოს შიგნით",[6] რომელსაც ლიბანის მთავრობაში აქვს ადგილები, რადიო, სატელიტური ტელევიზია, სოციალური მომსახურება და უნარი დიდი რაოდენობის ჯარები გააგზავნოს ლიბანის საზღვრებს გარეთ.[7][8][9] ჰეზბოლა 8 მარტის ალიანსის წევრიცაა, რომელიც 14 ალიანსის წევრებს უპირისპირდება. ჰეზბოლას მხარს მტკიცედ უჭერს ლიბანელი შიიტები,[10] ხოლო სუნიტებისთვის ეს დაჯგუფება მიუღებელია.[11][12] ჰეზბოლა სამხედრო წვრთნას, შეიარაღებასა და ფინანსებს ირანიდან, ხოლო პოლიტიკურ მხარდაჭერას სირიისგან იღებს.[13] ჰეზბოლა და ისრაელი ერთმანეთს 2006 წელს, ლიბანის მეორე ომში დაუპირისპირდნენ.
ჰეზბოლამ თავის 1985 წლის მანიფესტში ჩამოაყალიბა მიზნები, როგორიცაა "ამერიკელების, ფრანგებისა და მათი მოკავშირეების გაძევება ლიბანიდან და ჩვენს მიწაზე კოლონიური ერთეულების აღმოფხვრა", ქრისტიანი ფალანგისტების "კანონიერი ძალაუფლებისადმი" დამორჩილება და მართლმსაჯულების აღსრულება მათზე "იმ დანაშაულებებისთვის, რაც მათ მუსლიმებისა და ქრისტიანების წინააღმდეგ ჩაიდინეს". ასევე "ჩვენი ხალხის თითოეული შვილისთვის" უფლების მიცემა, აერჩიათ ხელისუფლების ის ფორმა, რომელიც მათ სურდათ. ჰეზბოლა ლიბანელებს მოუწოდებდა, რომ "ისლამური ხელისუფლება" აერჩიათ.[14] 2006-2008 წლებში ლიბანელების საპროტესტო გამოსვლებისა[15] და შეტაკებების შემდეგ,[16] ერთიანი ეროვნული ხელისუფლება 2008 წელს ჩამოყალიბდა, რომელშიც ჰეზბოლამ და მისმა ოპოზიციურმა მოკავშირეებმა მთავრობის 30 ადგილიდან 11 მოიპოვეს, რაც მათ ვეტოს უფლებას აძლევს.[17] 2008 წლის აგვისტოში ლიბანის ახალმა მინისტრთა კაბინეტმა ღიად დაადასტურა პოლიტიკური განცხადების ნიმუში, რომელმაც ჰეზბოლას სამხედრო ორგანიზაციად აღიარა და მისცა უფლება "გაათავისუფლოს ან დაიბრუნოს დაპყრობილი ტერიტორიები" (მაგ, შაბაას სავარგულები).[18] 2012 წლიდან ჰეზბოლა სირიის ხელისუფლებას სამოქალაქო ომში ოპოზიციური შენაერთების წინააღმდეგ ეხმარება, რომლებსაც იგი სიონისტურ და "ვაჰაბიტურ-სიონისტურ" შეთქმულებად აღიქვამს, რომელსაც ასადისა და მისი ალიანსის განადგურება სურს.[19][20] ის სირიასა და ერაყში ადგილობრივი ძალების გასაწვრთნელად ან მხარდამხარ საბრძოლველად აგზავნის ე.წ. "ისლამური სახელმწიფოს" წინააღმდეგ.[21][22] აღქმა არაბული სამყაროს დიდ ნაწილში,[23] რომ ჰეზბოლა წინააღმდეგობის მოძრაობაა, შეიცვალა სირიის სამოქალაქო ომის სექტარიანული ბუნებიდან გამომდინარე.[7][24][25]
ჰეზბოლას სტატუსი, როგორც ლეგიტიმური პოლიტიკური პარტიის, ტერორისტული დაჯგუფების, წინააღმდეგობის მოძრაობის ან მათი კომბინაცია დღემდე სადავოდ რჩება საერთაშორისო საზოგადოებაში.[26] არაბული ლიგა,[27] აშშ,[28] საფრანგეთი,[29] ავსტრალია,[30] კანადა,[31] ისრაელი,[32] ნიდერლანდები[33] და სპარსეთის ყურის თანამშრომლობის საბჭო[34][35] ჰეზბოლას ტერორისტული ორგანიზაციის კვალიფიკაციას ანიჭებენ. ევროკავშირი, ახალი ზელანდია და გაერთიანებული სამეფო[36] ჰეზბოლას მხოლოდ სამხედრო ფრთას მიიჩნევს ტერორისტულ ორგანიზაციად და განასხვავებს მისი პოლიტიკური ფრთისგან.[37][38] რუსეთი კი ჰეზბოლას ლეგიტიმურ სოციალურ-პოლიტიკურ ორგანიზაციად აღიქვამს.[39] რაც შეეხება ჩინეთს, ის ნეიტრალურია და ჰეზბოლასთან ურთიერთობებს ინარჩუნებს.[40]