Małorosja
obszar historyczny / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Małorosja?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Małorosja, Małoruś (również Ruś Mała, Mała Rosja) – obszar historyczny; termin utrwalony w XIV wieku w nomenklaturze państwowej i cerkiewnej dla nazwania południowo-zachodnich ziem Rusi, w przeciwieństwie do Wielkorusi, czyli północno-wschodnich ziem ruskich. Nazwa wprowadzona pierwotnie dla oznaczenia księstwa halicko-wołyńskiego i prawosławnej Metropolii Małoruskiej, następnie ruskich ziem Królestwa Polskiego i południowych ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po ugodzie perejasławskiej (1654) i rozejmie andruszowskim (1667) oficjalna nazwa podległego Rosji Hetmanatu lewobrzeżnego (przekształconego następnie w gubernię małorosyjską), po II rozbiorze Polski (1793) również guberni podolskiej, wołyńskiej i kijowskiej, a po 1832 całego Kraju Południowo-Zachodniego (generał-gubernatorstwa kijowskiego) Imperium Rosyjskiego. Nazwa przestała być używana oficjalnie w Rosji po rewolucji lutowej i obaleniu caratu[1]. Dowódcy Białych (jak Anton Denikin[2]) stosowali ją do końca wojny domowej w Rosji (1920).
Państwa | |||
---|---|---|---|
Położenie na mapie | |||
|
Nazwy „Mała Ruś” i „Małorusini” były nazwami własnymi, stosowanymi pierwotnie przez Ukraińców, m.in. przez kniaziów i metropolitów halickich i wołyńskich[3], hetmana Bohdana Chmielnickiego[4][5], atamana Iwana Sirkę[6][7], historyka Mykołę Kostomarowa[8] i poetę Tarasa Szewczenkę[9]. Nazwa „Małorosja” była również potocznie używana do początku XX wieku w Rosji i innych krajach w celu określenia ziem ukraińskich[4][10], a samych Ukraińców ówcześnie określano jako Małorosjan[11], Małorusinów, lub pokrótce jako Rusinów[4].
Pojęcie „Małorosji” zaczęło być w XIX wieku kojarzone z koncepcją jedności ziem ruskich, caratem, nacjonalizmem rosyjskim i hasłem trójjedynego narodu rosyjskiego: Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy[12][13]. W Galicji Wschodniej w XIX i na początku XX wieku koncepcję tę popierali m.in. tzw. moskalofile, inaczej starorusini[14], a w samej Małorosji przeciwnicy idei odrębnego narodu ukraińskiego, zwolennicy caratu i panslawiści.
Do lat 20. XX wieku Rosjanami w państwie rosyjskim nazywano potocznie również Ukraińców (Małorusinów) i Białorusinów, następnie tylko Wielkorusinów[15].