Teoria umysłu
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Teoria umysłu (teoria mechanizmu umysłowego) – charakterystyczne dla homininów i prawdopodobnie także innych człowiekowatych rozumienie innych istot (osób, osobników) poprzez uświadomienie sobie, że mają umysły, dzięki którym mogą mieć inną wiedzę o otaczającym świecie. Dzięki niej jednostki mogą przyjmować czyjąś perspektywę i rozumieć czyjeś intencje. Jest ona tożsama z intencjonalnością drugiego rzędu (przekonanie o czyimś przekonaniu)[1]. Umiejętność ta nie jest efektem socjalizacji, lecz jest wrodzona, uaktywniająca się u ludzi przed końcem piątego roku życia[2].
Ten artykuł dotyczy zdolności wnioskowania o stanach umysłu innych istot. Zobacz też: ślepota umysłu (brak tej umiejętności). |
Procesy zachodzące w umyśle innego człowieka są nieobserwowalne, można więc o nich wnioskować tylko na podstawie mimiki, gestykulacji, wypowiedzi, zachowania oraz doświadczeń wynikających z kontaktów społecznych i uświadamiania sobie własnych stanów umysłu (introspekcja). Posiadanie takiej teorii jest podstawą przystosowawczych zachowań społecznych (zob. adaptacja w psychologii i w socjologii), gdyż pozwala na rozumienie i przewidywanie zachowań innych ludzi[3]. Dzięki niej możliwe jest też podejmowanie działań zależnie od sytuacji i oczekiwań innych, rozumienie norm społecznych, manipulowanie innymi[4], a także rozumienie puenty w dowcipach[5].